Uyku Bozuklukları

Uyku Bozuklukları günlük yaşamın bir sure için kesintiye uğraması ya da boşa geçen zaman değildir. Daha çok Zihinsel ve fiziksel sağlığımızı her gün yenilememiz için önemli olan ve yaşamımızın üçte birini kapsayan aktif bir döneme denmektedir.

Yaklaşık 85 türde uyku hastalığı var, Çoğu yaşam kalitesinin azalmasına ve kişinin sağlığında bozulmaya neden olabilmektedir.Uyku bozuklukları trafik ve mesleki kazalara neden olabilmesi nedeniyle ciddi zararlar verebilmektedir. Bazı uyku bozuklukları uykuya dalma veya sürdürme güçlüğüne yol açabilir. Diğer uyku bozuklukları gündüz aşırı uykululuğa neden olur. Vücudun biyolojik saati ile ilgili sorunlar kişilerin günün yanlış zamanında uykulu olmasına neden olur. Uykuda yürüme, altını ıslatma, kabuslar ve diğer sorunlar da uykunuzu kesintiye uğratmaktadır.. Bazı uyku hastalıkları ise yaşamı tehdit edici boyutlara varabilmektedir.

Uykuda solunum Bozuklukları vardır.Bu hastalık grubunda en sık görüleni Uykuda Solunum Durması Hastalığı (Obstrüktif Uyku Apne Sendromu) dır. En sık belirtisi horalma şeklinde olmaktadır. Horlama uyku sırasında gürültülü solunumla belirmekte ve rahatsız edici Gürültünün derecesine göre horlayan kişiyle aynı yatağı paylaşanı, aynı evde kalanları, hatta komşuları rahatsız etmektedir.Bu durum uyku sırasında boğazda daralma olmasından kaynaklanmaktadır. Boğazda bademcikler, küçük dil, damak yapısı gibi darlık oluşturan nedenler dışında aşırı kiloluluk, alkol alımı, yorgunluk, uykusuzluk gibi durumlar da horlamanızı arttırır ve bu soruna sebebiyet verir.Horlama horlayan kişi için sorun oluşturmasa da sıklıkla horlamayı işiten, bu nedenle rahat uyuyamayan eşin, aile bireylerinin, arkadaşların uyarıları sonucu hekimin karşısına gelir. Araştırmalar horlamanın yaşla birlikte arttığını, orta yaş ve üzerinde toplumun yaklaşık yarısının horladığını gösterir.Horlamada rol oynayan boğazdaki daralma daha da belirginleştiğinde havayolunun tamamen tıkanmasına, nefesin kesilmesine (apne) yol açar. Gürültülü horlamalar arasında nefesin, dolayısıyla horlamanın uzunca bir süre 10 saniyenin üstünde durması sonrasında tekrar nefes alma ve gürültülü horlamayla devam eden durum, uyku sırasında sık tekrarlarsa tıkayıcı uyku apne sendromu (uyku apne sendromu) sebep olmaktadır. Tabiki bu sorunlar bir süre sonra vücudunuzda ciddi sorunlar ve nefes tıkanıklıklarına varabilir.

Uykuda Solunum Durması Hastalığı (Uyku Apne Sendromu) bazı sorunlara sebep vermektedir. Bu Sorunları size aktarmak gerekirse;

i. Uyku sırasında boğazdaki tıkanıklıklar nedeniyle tekrarlayan solunumsal bozukluklar (nefes durması: apne, nefes azlığı: hipopne) sonucu gelişir.
ii. Uyku sırasında solunumun tamamen kesilmesi veya önemli ölçüde azalması nedeni ile uyku bölünmesine ve kandaki oksijen oranında düşmeye neden olur. Soluk alamama uyanma ile sonlanır, solunum tekrar başlar. Uyanıklık sinir sisteminde uyarılara, ilgili sinir sisteminin kalp ve damarlar üzerindeki etkisi kan basıncında yükselmeye neden olur. Uykunun bozulması metabolizmayı, cinsel işlevleri etkiler. Dolayısıyla obstrüktif uyku apne sendromu birçok vücut sistemini ilgilendiren önemli bir sağlık sorunudur.
iii. Hastalar sıklıkla gürültülü şekilde horlar, sabah uykularını alamamış, dinlenmemiş şekilde uyanır. Uykusuzluk nedeni ile zihinsel yetilerinde bozulma, gün içinde uykululuk gibi yakınmalar gelişmektedir.
iv. Aşırı kiloluluk, boğazda darlık yaratan nedenler, akşam saatinde alkol alımı, bazı ilaçlar uykuda solunum durmasını ağırlaştırır. Reçetelenmemiş ilaç kullanılması, altta yatan sorun bilinmeden uyku ile ilgili ilaç kullanılması zararlı olabilir.
v. ‘Obstrüktif uyku apne sendromu’nun tanısı için uyku laboratuarında uyku ve solunum kaydının yapılması ve incelenmesi şarttır. Ayrıca basınç tedavisi uygulanacak hastalarda tedavinin düzenlenmesi için de uyku laboratuarında çalışma yapılması gerekir.

Bir diğer rahatsızlık İnsomnia (Uyuyamama Hastalığı)
Uykuya dalamama veya gece boyunca uykuyu sürdürmede zorlanma, normalden daha erken uyanma ve gün boyunca yorgun olmakla tanımlanır.Bu tanım haricinde size söyleyebileceğim başka problemlerede sebebiyet vermesidir. Uyuma zorluğu çekenlerin çoğu uygunsuz durumlarda uykuya dalar. (örneğin direksiyon başında), eğer böyle bir durum gerçekleşirse, insomnianın sebebi uyku apnesi olacaktır.

Diğer rahatsızlığımız ise Uyku Apnesi
Uyku apnesi belirtileri; gündüzleri aşırı uyuklama, yorgunluk, uyurken horlama ve/veya soluksuz kalma, sabahları baş ağrısıdır.

İlginç bir rahatsızlık daha Narkolepsi
Narkolepsi belirtileri gündüzleri aşırı uyku eğilimi ve kısa süreli uyku ataklarıdır. Bu uyuklamalar esnasında rüya görmek ve rüya benzeri halüsinasyonlar görmek narkolepsi uyarı işaretidir. Diğer belirtiler; gülme veya öfke gibi hislerle beraber oluşan kasların kontrolünün kaybı ve uyku paralizi adı verilen, uyandıktan sonra hareket edememe hali yaratma gibi semptomları olur.
En çok görülen bir diğer rahatsızlık Huzursuz Bacak Sendromu
Uyku ya da istirahat esnasında (otururken veya yatarken) bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı olarak tanımlayabilirim. Uyuşma, karıncalanma bazen de tam olarak tanımlanamayan bir his yaratır. Oturma ya da uzanma gibi hareketsiz durumlarda ortaya çıkar veya daha da kötüleşir çekilmez bir durum alır. Yürüme, germe gibi hareketlerle kısmen ya da tamamen düzelme şansı var.

Bahsedeceğim durumlarda, uyku probleminiz için doktorunuza başvurmanız iyi olacaktır.
o Banyo yapmak, kafein alımını kesmek, egzersiz ve rahatlama teknikleri gibi yöntemler işe yaramadığı zaman
o Uyku probleminizin altında depresyon veya kalp rahatsızlığı gibi sebepler yattığına inanıyorsanız
o Uyurken aşırı horluyorsanız ya da nefessiz kalıyorsanız
o Konuşmak ya da araba kullanmak gibi normal aktiviteleri yaparken uyuya kalıyorsanız
o Uyandığınızda kendinizi sürekli yorgun hissediyorsanız
o Kullandığınız ilaçların uyku bozukluklarına yol açtığını düşünüyorsanız
o

UYKU BOZUKLUKLARI NASIL TEŞHİS EDEBİLİRİZ
Uyku şikayeti haftalarca, aylarca sürüyor ise mutlaka bir hekime baş vurun. Öncelikle aile hekimine danışarak hangi bölüme gidileceği hakkında bilgi edinmenizi tavsiye ederim.
Haftalarca, aylarca süren uyku bozukluğu sorunu için uyku merkezlerine ya da bu konuda deneyimi olan psikiyatriste başvurulması ve nedenin iyi araştırılarak tedavi edilmesi gereklidir.

UYKU BOZUKLUKLARI TEDAVİSİ NASIL OLUR DERSENİZ
Uyku bozukluklarının tedavisi hastalığın türüne, nedenlerine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı değişiklik gösterir. Eğer uykuya dalma zorlukları psikiyatrik sıkıntılara bağlı ise öncelikle bu psikiyatrik bozukluklar tedavi edilir.
o Uyku bozukluğu, uyku apnesi gibi horlama, ritim bozukluğu, gece uykuda nefes kesilmesi gibi bir duruma bağlı ise bu durum gerekli uzmanlar tarafından teşhis edilmelidir.
o Stres ile veya psiklojik sorunlar ile ilgili uykuya dalma ya da uyanma sorunları var ise bu durum psikiyatrist veya psikoloğun birlikte çalışması ile tedavi edilir. Yani uyku bozuklukları tedavisi hastalıklara ya da bu duruma neden olan durumlara yönelik yapılır.

YETERLİ UYKU SÜRESİNİ NASIL ANLARIZ
Bir insanın dinlendirici bir uyku uyuyabilmesi için hem uyku süresinin yeterli olması hem de uyku kalitesinin iyi olması gerekir. Her insanın uyuması gereken süre genetik olarak belirlenir. Bazı insanlar 3-4 saat, bazı insanlarda 8-12 saat uyuyabilir. Uykunun süresi kişiden kişiye farlılık gösterir. Bu nedenle insanlar kendisi için uygun süreyi kendileri ayarlamalıdır.

İNSANLAR NEDEN UYUYOR SORUSU AKLA GELEBİLİR
İnsanlar ve beyni olan bütün canlılar, beyinlerinin normal işlevlerini yerine getirebilmesi için uyku denilen bir süreç yaşarlar. İnsanlar milyonlarca yıl öncesinden bu güne gündüz ayakta kalıp gece uyumayı seçmişlerdir. her insan yaşamını normal sürdürebilmek için uyumaya ihtiyaç duyar. Sizler ve ben uyumadan belki birkaç gün ayakta kalırız. Uyku beyin için gerekli bir fonksiyondur. Beyni bir bilgisayar gibi düşünecek olursak, uyku sırasında beyin dışarıdan gelen verileri değil, vücuttan ve beynin içinden gelen verileri değerlendirir.
Yetersiz Uyku uyursak neler olur beraber bakalım
Yetersiz veya kalitesiz bir uyku pek çok soruna yol açar.
Karşılaşılan en yaygın sorunlar arasında azalmış enerji, konsantrasyon güçlükleri, sinirlilik, tolerans kaybı, yorgunluk, ruhsal ve bedensel çökkünlük, metabolizma değisiklikleri, cinsel fonksiyon bozukluklarını sayabilirim.
Karar verme güçlükleri ve duygu durumda değişikliklerde uyku sorunlarıyla beraber görülebilir. Çok uzun süren uykusuzluklarda bireyler halüsine olabilir, gerçeği algılamaları zedelenebilir.
Depresyon anksiyete gibi ruhsal rahatsızlıklar da uyku sorunlarıyla beraber sık görülmektedir.

Neler Uyku Bozukluklarına Yol Açar derseniz
• Psikolojik Faktörler (özellikle stres, kaygı, ruhsal hastalıklar…)
• Yaşam Tarzı (kafein/alkol kullanımı, ilaçlar, çalışma saatleri, vardiyalı ya da gece çalışma…)
• Çevresel Faktörler (ışık, ses, rahatsız yatak, sık uyanma zorunluluğu (emzirme, bakım sorumlulukları vb…)
• Bedensel hastalıklar (Ağrı bozuklukları, kramplar, reflü, solunum zorlukları, ate…)

Uyku Bozukluğu tanımına bakalım
Uykunun süresinde, kalitesinde, zamanlamasında problemlerle süregiden günlük işlevselliği etkileyen rahatsızlıklar kümesidir.
Uyku bozuklukları arasında en yaygın olarak insomnia görülür. İnsomnia dışında huzursuz bacak sendromu, narkolepsi, obstruktif uyku apnesi diğer sık görülen uyku problemleri arasındadır. Ruhsal ya da bedensel hastalıklar yine uyku sorunlarına neden olabilir.
Uyku bozuklukları, ruhsal rahatsızlıkları şiddetlendirebilir, ruhsal rahatsızlıklara neden olabilir ya da ruhsal rahatsızlıkların bir belirtisi olabilir.psikolojiniz bu durumdan ağır darbe alabilir. Bu yüzden önemsemenizi tavsiye ederim.
Ne Zaman Profesyonel Yardım Arama Gereksinimi Duyulmalı?
Öncelikle yaşam kaliteniz azalmış, günlük ve sosyal işlevsellikte problemler ortaya çıkmaya başlamış ise yardım aramak zorunluluktur.

Uyku Bozukluklarında Tedavi Seçeneklerine bakalım;
Uyku bozukluğu düşündüren bir belirtleriniz var ise, hekim muayenesinde detaylı öykü alınacaktır.Uyku özelliklerinin, kişinin varsa eşinden, ya da birlikte yaşayan kişilerden de alınması önemlidir. Tablonun uykunun hangi evresinde bir bozuklukla ilgili olduğu, bu uyku bozukluğunu yaratacak bir tıbbi sebep ya da ilaç kullanımı, bozuk uyku hijyeni olup olmadığı, altta yatan bir kaygı bozukluğu ya da depresyon olup olmadığı incelenir. Uyku apnesi gibi daha karmaşık durumlarda ya da tablonun net ayrıştırılamadığı, daha önce tedavilerden fayda görmemiş kişilerde uyku laboratuvarında bir gece kalarak, uykusunun detaylı incelenmesi istenir. Daha çok bu tedavi yöntemi tercih ediliyor.
Uyku bozukluklarının tedavisi öncelikli olarak iyi bir uyku hijyeninin sağlanmasını gerektirir. Medikal ve psikoterapötik yaklaşımların beraber uygulanması sağlığınız için çok önemlidir.