Spor yaparken sağlığınızı ne kadar düşünüyorsunuz? Spor yaparken sağlığınızdan olmamanız için dikkat etmeniz gerekenleri unutmayın. Bilinçsiz yapılan spor, uzmanına danışmadan gelişigüzel kullanılan vitaminler, besin destekleri, çeşitli takviyeler… Sonuç ise vücut geliştirme adına sağlığından olan gençler… Hatta bu nedenle ölümler bile yaşanabiliyor.
Protein tozu nedir?
Protein tozu vücudunuzun temel taşlarından proteinlerin saflaştırılmış şekilde hazırlanmış halidir. Normalde gereken proteini yediğiniz etten, nohut, fasulye gibi baklagillerden, süt, yoğurt ve peynir gibi süt ürünlerinden karşılıyorsunuz. Protein tozu bunlardaki aminoasitleri veya direk proteinleri içeriyor, yani aslında yediğiniz protein içeren besinlerden farklı değiller. Ama daha yoğun ve özel aminoasitleri içerebiliyorlar.
Markasına dikkat!
Protein tozu ağır spor yapan, genellikle profesyonel düzeyde kişilerin kullanması gereken besin takviyesidir. Çünkü bu kişilerde günlük alınması gereken protein miktarı normal insanların 1,5-2 katı düzeyindedir. Bazen gıdalarla bunu almak zor olabilir ve bu durumda eksik miktar protein tozuyla karşılanır. Ama alınan protein tozunun markası ve cinsi çok önemlidir. Çünkü bu besin desteklerinin hepsi tezgah üzeri ilaç olarak nitelenen ürünlerdir. Bu nedenle ne kadar saf oldukları çok tartışılıyor. Bazen bu ürünlerin içinde bilerek veya bilmeyerek doping kabul edilen, ‘performansı arttırıcı vücuda zarar veren’ ilaçlar bulunuyor. Dolayısı ile bunları alırken tekrar tekrar düşünülmelidir.
Ne zaman alınmalı?
İhtiyacın üzerinde protein alınması demek; proteinlerin metabolizması ve atılması için böbrek ve karaciğerin daha çok çalışması demektir. Bu sadece protein ve aminoasit tozundan değil, gıdadan da kaynaklanabiliyor. İhtiyacın üzerinde alınan protein aynı zamanda ‘gut’ diye bilinen hastalığa da sebep olabiliyor. Dolayısıyla miktarı abartmamak en önemli husustur. Dozu artırmak yerine tozun antrenman sonrasında alınmasına özen göstermelidir. Yani asıl olan dozdan öte zamanlamadır. Bunun yanı sıra protein/aminoasit tozuna karışması muhtemel anabolizan steroidler, bazı kanserlere de sebep olabilir.
Kemikleri zayıflatıyor
Protein/aminoasit tozunun aşırı ve bilinçsiz kullanımı, kemik erimesi ve bağırsak sorunlarına da neden olabiliyor. Yüksek miktarda alınan protein, kemiklerin içindeki kalsiyumu boşaltıp, kemikleri zayıflatıp kırılmaya yatkın hale getiriyor. Bunun yanı sıra bağırsakta yeteri kadar emilemeyip ishale neden olabilirken, diğer yandan içindeki yan ürünlere alerjisi olanlarda reaksiyonlara neden olabiliyor.
Gerçekten zararlı mı?
Ünlü bir doktor ve kimyager olan Paracelsus “her şey zehirdir ve hiçbir şey zehirsiz değildir. Yalnız dozunda alınan şeyler, zehir olmaktan çıkar.” sözüyle aslında tüm besinler için en kısa ve en doğru açıklamayı yapmıştır, lakin ben biraz daha ayrıntılı bilgi vermek amacındayım.
Whey yapısı itibari ile protein yoğunlukta olmak üzere kalsiyum, aspartam (artık aspartamsız protein tozları piyasada bolca bulunmakta) karbonhidrat, yağ (ürün niteliğine bağlı olarak karbonhidrat ve yağ olmayabilir.) ve benzeri maddeler içermekte. Görünüşte zararlı olacak hiçbir besin grubunu içinde bulundurmayan whey protein dozaj, kullanım sıklığı ve vücut yapısına göre istenmeyen etkilerini gösterebilir.
Kalsiyum
Sıvı kaybı ile böbreklerde yoğunlaşacak olan kalsiyum ileride size birkaç milimetrelik böbrek taşları hediye edebilir! Yapmanız gereken ise protein tozunu süt ile almayı bırakarak fazladan kalsiyum yüklemesinden kaçınmak, en az 3,5 lt su tüketmek olacaktır. Eğer önceden geçirilmiş bir böbrek taşı hastalığınız var ise doktorunuza danışmanızı öneririz.
Aspartam
Bilim dünyası aspartamı hiç sevmedi ve haklı sebepleri var. Halen süren ve sonuçlanmış araştırmalarda kanser ile ilişkili bulunan aspartam kesinle kara listenizde olmalı.” Aspartame Free (aspartam içermez)” ibaresi bulunan ürünleri tercih etmeniz sizi aspartamın belirsiz dünyasından çıkartacaktır.
Karbonhidrat ve yağ
Proteinler eğer enerji döngüsüne sokulurlarsa enerji açığa çıkarırlar. Bu da aldığınız her gram proteinin sizin için fazladan kalori yükü oluşturması anlamına geliyor. Diyette olan bir sporcuysanız ve kullandığınız whey protein fazladan karbonhidrat ve yağ içeriyorsa bu sizin hesaplarınızı alt üst edebilir. Whey protein alırken hedefinizi iyi belirlemeniz ve amacınıza uygun ürünleri seçmeniz önemlidir.
Protein tozu ne zaman kullanılmalı?
Protein tozu (whey protein) kullanımında dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan biri de supplementin (ek besin) hangi zaman aralığında kullanıldığıdır. Protein tozları genel olarak 4 farklı şekilde kullanılmaktadır.
Antrenman sonrası
Proteine en çok ihtiyaç duyduğumuz anlardan biri de antrenman sonrasıdır. Kaslarımız adeta bir sünger gibi karbonhidrat, protein ve daha birçok maddeyi içine çekip büyüme, kendini tamir etme gibi bir eğilime sahiptir. Bundan dolayıdır ki antrenman sonrası 30 dakika içinde alınan protein kasları hızlı bir şekilde besler ve gelişmesini sağlar.
Tabi ki önceliğiniz doğal olan et , süt, yumurta ve yüksek protein içeren bakliyatlar ile ihtiyaçlarımızı karşılamak olmalıdır.
Uyku öncesi
Bir sporcu gününün en az 8 saatini kaliteli uykuda geçirmelidir. Kesintisiz 8 saat uyku dolaylı olarak bizim beslenmeniz sekteye uğratmaktadır. Uyku öncesi alınacak kasein proteini yavaş parçalanarak vücudumuzu uzun süre besleyecektir.
Eğer profesyonelseniz ve ağır antrenman programı içinde kas kütlenizi artırmak amacındaysanız ek olarak uyku arasında bir mini-öğün oluşturabilir ve yatmadan önce yavaş sindirilen bir protein alabilirsiniz.
Kaynak
Acıbadem
Fitekran
