İnsanların dünyaya bakışındaki farklar haritaya da yansıyor. Öyle denilebilir ki bazı haritacılık sistemleri –geliştiricilerinin tercihi uyarınca- dünyayı olduğundan farklı gösterebiliyor. Bilim ve tekniğin gelişmediği dolayısıyla dünyanın gerçek şeklinden çok farklı çizildiği tarihî haritalardan ve geçerliğini yitirmiş yöntemlerden bahsetmiyoruz. Söz konusu olan günümüzde yaygın kabul gören dünya haritası ve bu çizimin dayandığı Mercator Projeksiyonu. Günümüzde geçerli olsa da haritacılığın en önemli problemlerinden biri aynı zamanda Mercator Projeksiyonu. Avrupa Merkezli bir dünya görüşünün yansıması olarak eleştirilen projeksiyon uzmanlarca hatalı bir dünya haritası sunmakla da itham ediliyor. Buna rağmen dünya haritacılıkta Mercator Projeksiyonu’nu kullanmaktan vazgeç(e)miyor. Bu yönteme dayalı genel kabul görmüş dünya haritası ile bazı karaların gerçek ölçüleri arasında çarpıcı farklar söz konusu. Örneğin gerçekte Güney Amerika, Avrupa’nın iki katı yüzölçümüne sahip olmasına rağmen Avrupa kıtası haritada Güney Amerika ile aynı boyutta gösteriliyor. Başka bölgeler ve ülkeler için de geçerli olan bu yanlışlara ve ölçüsüzlüklere rağmen kesin ve nesnel verilerin revaçta olması gereken günümüzde Mercator Projeksiyonu’na göre çizilen dünya haritasından vazgeçilmiyor. Farklı projeksiyon yöntemleri olmasına rağmen hatalı bir dünya haritası kullanımında neden ısrar ediliyor?.
Makale Başlıkları
Haritada neler ‘yanlış’?
– Afrika, Grönland’dan 14 kat daha büyük ancak haritada hemen hemen aynı genişlikte görünüyor.
– Brezilya, Alaska’dan beş kat daha büyük ancak haritada neredeyse tam tersi olarak gösteriliyor.
– İskandinav ülkeleri Hindistan’dan daha büyük görünüyor ancak Hindistan, üç İskandinav ülkesinin toplamından üç kat daha büyük.
– Avrupa, Kuzey Amerika’dan büyük görünse de tersi doğru.
– Rusya da haritada gösterildiği gibi Afrika’dan büyük değil.
GERÇEKLERİN GÜN IŞIĞINA ÇIKMASI
Büyük yalan ilk önce, kaşifler tarafından fark ediliyor. Ölçeklendirmesi hakkında net bilgiler verilmeyen Merkatör Projeksiyonunu esas alarak dünyayı gezmek için denizlere açılan yüzlerce amatör kaşif, gittikleri yerlerde garipliklerle karşılaşıyorlar. Grönland’ın güney kıyılarına yanaşan gemilerden inen kaşifler kuzeye doğru ‘uzun’ bir yolculuğa çıktıklarını düşünüyorlar ancak yolculuk sandıklarından çok kısa sürüyor. Benzer şekilde Orta Afrika’da keşfe çıkan gruplar Merkatör Projeksiyonuyla hazırlanmış haritalara göre yaptıkları yolculukta, Ümit Burnu’na hesapladıkları sürede bir türlü varamıyorlar. İlk defa kafalarda soru işareti uyandıran tespitler bazı konferanslarda dile getirilince, haritalara paralel ve meridyenler eklenerek, kuzey ve güneydeki paralel-meridyen aralıklarının boyutu büyültülüyor. Böylece haritalar çok dikkat çekmeyen çizgilerle gerçek bir görünüm sunuyormuş gibi şekillendiriliyor. Ancak yine de haritada bir şeylerin yanlış olduğu çeşitli kesimlerce iddia edilse de, geçiştiriliyor.
YANLIŞTA ISRAR
1974 yılında Peters, çalışmalarını dünya ile paylaşıyor. Gerçek dünya haritası yukarıda gördüğümüz şekilde ortaya koyuluyor. Peters’ın geliştirdiği Peters-Galls Projeksiyonu bilim çevrelerince dünyanın en doğru haritası olarak kabul ediliyor. Peters’ın hazırladığı haritalar dünyaya yayılmak üzere 80 milyon adet basılıyor. Ama bu haritalar; ne okullara, ne kurumlara girebiliyor ne de medya tarafından yayınlanıyor. 1989 yılında Peters, “Peters’ın Dünya Atlası” adında bir harita kitabı da bastırıyor ancak kitap da kitlelere bir türlü ulaşamıyor. Dünya ortaya çıkan bir gerçeği görmezden geliyor ve yalanda ısrar ediyor. Merkatör Projeksiyonlu haritalar dünyanın yüzü olarak nesilden nesile aktarılmaya devam ediyor.
MERKATÖR PROJEKSİYONU’NUN ASIL SORUNU
Merkatör Projeksiyonu temel sorun olarak, küre şeklinde bir cismin düzleme çevrilirken yaşadığı eğilmeler ve bükülmelerle karşılaştığı için yanıltıcı bilgiler verir. Ya da bize öyle söylenir çünkü masum görünen bu eğilme ve bükülmeler doğal değildir. Eğilip bükülmeler kuzey ve güneydeki alanların olduğundan büyük görünmesini sağlayabilir ancak asla orta alanlarda daralmaya sebep olmaz. Merkatör Projeksiyonu, kuzey ve güneydeki alanları abartılı bir şekilde büyük göstermekle kalmaz, Afrika gibi dünyanın ortasında yer alan devasa bir kıtayı da olduğundan daha küçük gösterir. Merkatör Projeksiyonun asıl sorunu geometri değil, propagandadır. Batı dünyasının propagandasına maruz kalmış bir dünyanın eğilip bükülüşünün kanlı canlı kanıtıdır
BÜYÜK PROPAGANDA
Peki Merkatör Projeksiyonu kimin işine yarıyor? Ya da bu yalanı kabul etmek kimin işine geliyor? İşte size örnekler:
Kanada: Merkatör projeksiyonuna göre Kanada, ABD’nin Kuzeyinde devasa bir ülke gibi duruyor. Ama gerçek boyutlarında dünyanın kuzeyine sıkışmış bir ülke görünümünde.
ABD: Merkatör Projeksiyonunda Kuzey Amerika Güney Amerika ile hemen hemen aynu hatta daha büyük bir kıta konumunda. Ancak gerçekte Güney Amerika, Kuzey Amerika’dan gözle görülür bir şekilde daha büyük. ABD’de bu ölçeklendirme içinde Güney Amerika’nın karşısında daha küçük görünüyor.
İngiltere: Merkatör Projeksiyonu, İngiltere’yi Dünya’ya hakim bir noktaya konumlandırır. Gerçek dünya haritasında ise İngiltere kuzeydenizinde bir ada gibi görünmekte.
Avrupa: Dünyanın küresel gücü ABD değil mi? Merkatör Projeksiyonu’na göre dünya ABD merkezli gibi olması gerekmez mi? Ama bir zamanlar dünyanın küresel gücü Avrupa ülkeleriydi. Merkatör Projeksiyonuna bakarsanız, Avrupa ülkeleri dünyanın merkezinde durur. Gerçek Dünya haritasında ise merkezde Kuzey Afrika ila Orta Afrika civarında bir bölge duruyor.
Rusya: Topraklarının büyük çoğunluğunu Sibirya’nın karlar altındaki arazilerinin oluşturduğu Rusya, Merkatör Projeksiyonunda korkunç boyutlarda büyük görünüyor. Ama Gerçek dünya haritasında Asya’nın kuzeyinde bir çizgiden ibaret.
Baltık Ülkeleri
Merkatör Projeksiyonu sayesinde daha gözle görülür bir alanda karşımıza çıkar Norveç, İsveç ve Finlandiya gibi ülkeler de aslında gerçek dünya haritasında kuzeye sıkışmış ülkeler konumundalar. Hatta bir baltık ülkesi olarak sayılan Danimarka bile Grönland sayesinde adını büyük harflerle dünyanın gözüne sokabiliyor. Dünya haritasında neredeyse Afrika’dan daha büyük duran Grönland, gerçek dünya haritasında ise kuzeye sıkışmış küçük bir ada görünümünde.
Kaynak :
Hurriyet.com.tr
Cnnturk.com
Lacivertdergi.com
