Uzaya merakı olan bir çok kişinin hayalini süslemektedir. Astronot olup yeni gezegenler keşfetmek hatta uluslararası uzay istasyonunda olup zaman geçirmek. Belki yakın bir gelecekte uzay turizminin yaygınlaşması ile bu hayalin bir kısmını astronot olmadan gerçekleştirebiliriz. Teleskoplarla baktığımız gezegenler yıldızlara ulaşmak çocukluk hayalidir. İşte o astronotlardan olabilmek için gerçekten zorlu seçmeleri geçmek ve belirli bir okul kariyeri yapmanız gerekiyor.
Doktor, avukat, pilot, polis, öğretmen, mühendis ve daha nicesi… Çocukların hayallerini süsleyen bu mesleklerin en iddialısı belki de astronotluk. Peki, nasıl astronot olunabiliyor? Bu sürecin nasıl işlediğini merak edenlere öncelikle şunu belirterek başlayalım: Astronot olmak için doktora yapmak, pilot lisansına ya da milyon dolarlara sahip olmak gerekmiyor. Üniversite mezunu olmak, bilim alanındaki bir konuda tecrübe sahibi olmak ve gerekli fiziksel ve psikolojik testleri geçmek yeterli. Her ne kadar kulağa çok basitmiş gibi gelse de işin aslı hiç de öyle değil.2013 yılında 6000’den fazla kişi astronot olabilmek için başvuru yapmış ve sadece sekiz kişi seçilmiş. NASA’dan bir grup psikolog, birçok astronot aday adayının fiziksel ve eğitimle ilgili koşulları sağlasa bile belli bir süre uzayda yaşayabilmek için gerekli duygusal ve zihinsel kapasiteye sahip olmaması nedeniyle bu kadar az kişinin seçildiğini söylüyor. Psikolog Kelley Slack en doğru kişiyi/kişileri aradıklarını ve bulmak zorunda olduklarını belirtiyor.
Ne Kadar Zaman Alıyor?
Bir kişinin başvuru aşamasından son seçim aşamasına kadar geçen süre iki yıl. Seçildikten sonra ilk görev, yani gökyüzüyle ilk buluşma için ise genellikle on yıla ihtiyaç duyuluyor. NASA, yıllardır her bir adayın uzayda karşılaşabileceği tüm durumlara karşı nasıl tepki vereceğini anlayabilmelerine yardımcı olacak testler tasarlıyor. Psikolojik değerlendirme iki bölümden oluşuyor. İlk bölümde adaylara normal bir iş görüşmesinde sorulan temel sorular yöneltiliyor. Bu aşamayı daha zor bir bölüm takip ediyor.
İkinci bölümde adayların görevlerini yerine getirebilme yeteneklerinin yanı sıra aşırı stresle baş edip edemeyecekleri test ediliyor. Daha sonra adaya bir astronotun yerçekimsiz ortamda yerine getirmesi gereken görevleri yapıp yapamayacağının değerlendirildiği “alan tatbikatları” yaptırılıyor. Değerlendirmeler bunlardan ibaret değil. Aslında NASA sadece nitelikli değil, aynı zamanda hızlı hareket edebilen, hızlı konuşan ya da ölüm karşısında soğukkanlılığını koruyabilen, yani her türlü işin altında kalkabilecek kişiler arıyor. Çünkü Dünya yüzeyinin ötesinde, zihinsel ve duygusal olarak Dünya’da olduklarından çok daha güçlü olmaları gerekiyor. Bir adayın elemelerde başarılı olamamasına yol açabilecek pek çok şey var. Ancak, adayın eğitimi ve psikolojik durumu, “a” tipi nitelikli aday olarak belirlenmesinde en önemli etken. Bu biraz tuhaf gibi görünse de, uzmanlar Dünya yüzeyinden 330 km yukarıda, toplumun geri kalan kısmından tamamen izole edilmiş bir durumu hayal etmenizi öneriyor. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda altı ya da daha az sayıdaki astronotun aylarca yaşamak zorunda olduğunu göz önünde bulundurmak gerekiyor. Arkadaşlarına ve ailelerine neredeyse hiç erişemiyorlar ya da çok az erişim imkânına sahip oluyorlar. Dolayısıyla bu astronotların kendilerini hem yalnız hem de kısıtlanmış hissetmeleri beklenen bir durum. Bu da giderek stresli bir ruh haline bürünmelerine neden olabiliyor.
Eğitim şartı
Şimdi, eğitim deneyimi başvururken karşılaşılan ilk engellerden biri – ancak neyse ki, başvuru koşulları mühendislik, biyoloji bilimi, fizik bilimi ya da matematik alanlarında minimum lisans derecesini takiben üç yıllık profesyonel deneyim (ya da jet uçakta 1,000 saatlik “kaptan pilotluk” hizmeti vermiş olma) zorunluluğuna inmiş durumda.
Fiziksel şartlar
Eğitim koşullarını tamamladıktan sonra, adaylar fiziksel bir sınava tabi tutuluyor. Pratisyen hekimlerin yaptığı yıllık genel sağlık kontrolünden farklı olarak, bu uzun süreli uzay yolculukları 20/20 görme kuvveti (ya da görme kuvvetini o seviyeye çıkarabilme kabiliyeti), 140/90’dan düşük tansiyon ve 1.57cm ile 1.90cm arası boy gerekiyor (neyse ki daha uzun müstakbel astronotlar için boy limiti birkaç santim daha artmış durumda).
Değerlendirme süreci
Ön elemenin, bir hafta süren kişisel mülakatların, tıbbi elemenin ve alışma sürecinin üstesinden geldikten sonra, seçilen adaylar iki yıllık bir eğitim ve değerlendirme sürecinden daha geçiyorlar.
Nasa’nın Astronot Ofisi halkla ilişkiler baş temsilcisi Nicole Cloutier-Lemasters, “Birçok adayın skuba ya da uçma gibi hobileri var, ki bunların birçoğu astronotların eğitimleri boyunca kullandıları becerilerden” diyor.
Sağlık Durumu
Başvuru yapanların sağlıkla ilgili beklentileri de karşılamaları gerekiyor. İşte Avrupa Uzay Ajansının zorunlulukları:
Başvuru sahibinin herhangi bir hastalığı olmamalıdır.
Başvuru sahibi uyuşturucu, alkol veya sigara kullanmamalıdır.
Başvuru sahibinin bütün eklemlerinin hareket açıklığı ve fonksiyonelliği normal olmalıdır.
Başvuru sahibinin görüş keskinliği her iki göz içinde 100% (20/20) olmalıdır.
Başvuru sahibinin herhangi bir psikiyatrik bozukluğu olmamalıdır.
Başvuru sahibi zihinsel, ruhsal ve kişisel yeteneklerini kanıtlamalıdır.
Genel anlamda başvuru sahiplerinden sağlıklı olmaları bekleniyor.
Başvuru sayısı çok yüksek olduğu için NASA sadece kaymak tabakayı ve en iyileri kabul ediyor. Çoğu astronotun en azından master derecesi ve birçoğunun da doktora derecesi var. Bazı astronotların uçuş eğitimi, SCUBA eğitimi, yabancı dil becerileri, bilimsel deneyimi ve hatta keşif deneyimleri var.
NASA’nın ve ESA’nın astronot başvurularıyla ilgili sırasıyla
http://astronauts.nasa.gov/astro_lp.htm
ve
http://esa.int/Our_Activities/Human_Spaceflight/European_Astronaut_Selection adreslerinden bilgi alabilirsiniz.
