384 yıl önce bugün, Galileo Galilei, engizisyon mahkemesinde dünyanın döndüğüne ilişkin tezini inkara zorlandı.
Dünyaca ünlü astronom, fizikçi, mühendis, filozof ve matematikçi Galileo Galilei, hem Aristoteles’in dünya merkezci akımından hem de Kutsal Kitap’tan şüphe duymuş, Orta Çağ’daki bilim anlayışında devrim yaratmış, “gözlemsel astronominin babası”, “modern fiziğin babası” ve “bilimin babası” gibi isimlerle anılmıştı.
Mekanik bilimi, mercekler ve astronomiyle ilgilendi ve birçok icat yaptı. 1609’da yapılmış basit bir teleskoptan ilham alarak daha üstün teleskoplar geliştirdi ve uzay hakkında daha önce hiç yapılamamış gözlemler yaptı. Gözlemsel astronomiye katkıları arasında Venüs’ün evrelerinin teleskopik kanıtı, Jüpiter’in en büyük dört uydusunun keşfi, güneş lekelerinin gözlemi ve analizi bulunuyor. Galilei ayrıca uygulamalı bilim ve teknoloji alanında da çalıştı, geliştirilmiş askeri bir pusula ve birçok alet icat etti. 25 yaşındayken matematik profesörü olan Galilei, İtalya’nın önde gelen matematikçilerinden biriydi.
Ya İncil ya da bilim
Galilei’nin yaşadığı çağda, Güneş sistemi konusunda tartışmalar yaşanıyordu. Dünya’yı evrenin merkezine koyan (dünya merkezcilik) anlayış Kilise tarafından benimsenmiş ve yaklaşık 1400 yıl boyunca resmi görüş olarak varlığını korumuştu. Ancak Polonyalı Kopernik 1530 yılında tamamladığı, “De Revolutionibus” adlı çalışmasıyla Dünya’nın günde bir kez kendi ekseni etrafında, yılda bir kez de Güneşin çevresinde döndüğü yaklaşımını getirdi. Kilise’nin bütün öğretilerini altüst eden bu yaklaşımı Galilei de destekledi.
Galileo’nun güneş merkezciliği fiziksel bir gerçek olarak kabul etmesi yasaktı ve Papa’ya karşı gelmek tehlikeli bir işti. İncil’deki bazı kısımlar dünya merkezci teorileri destekliyordu.
“Ama yine de dönüyor”
Papa, 1616’da Galileo’ya güneş merkezcilikten vazgeçme ve bu konuda hiçbir şey söyleyip yazmama emri verdi. Galileo on yıl boyunca tartışmalardan uzak durdu. Ancak 1623’te bu konuda kitap yazma projesini arkadaşı ve hayranı olan Kardinal Maffeo Barberini’nin teşviki ile yeniden canlandı. Galileo’nun kitabı, ‘İki Ana Dünya Sistemi Üzerine Diyalog’ 1632’de basıldı. Güneş merkezcilik konusundaki çalışmaların yer aldığı bu kitap büyük yankı yaptı.
Galileo’nun kitabı dünya merkezciliğe bir saldırı ve Kopernikçiliğin savunması gibi gözünüyordu. Ayrıca Papa’nın sözlerini kitaptaki bir karakterin ağzından yazarak onu sinirlendirmişti. Papa bu olayı affetmedi.
Galileo Roma’ya savunma yapmaya çağrıldı. Duruşması boyunca 1616’dan beri sözünü tutarak yasaklı fikirlerin hiçbirini savunmadığını ancak Diyalog’u okuyan birinin bunun Kopernik savunması olduğunu düşünebileceğini söyledi. 1633’ün 21 Haziran günü Engizisyon mahkemesi önünde dünyanın döndüğüne ilişkin tezini inkara zorlandı. Ancak işkence tehdidi altında bile savunmasını sürdürdü. Hatta bir rivayete göre önce Galileo önce teorisini yalanlamış, sonra “Ama yine de dönüyor” demişti.
Modern fiziğin babası
Engizisyon’un hükmü 22 Haziran günü verildi ve Galileo tüm hayatını ev hapsinde geçirdi. Ev hapsindeyken en başarılı çalışmalarından biri olan ‘İki Yeni Bilim’i yazdı. Burada kırk yıl öncesinde yaptığı çalışmalara yer verdi ve kinematik ile maddelerin kuvveti üzerine açıklamalar yaptı. Bu kitap yüzlerce yıl sonra Albert Einstein tarafından övüldü. Çalışmaları için Galileo’ya “modern fiziğin babası” adı verildi. 1638’de tamamen kör olduğunda tıbbi müdahale için Floransa’ya gitmesine izin verildi.
Galileo, beş kardeşin en büyüğü olarak Pisa’da doğdu. Babası bir bilim adamı ve müzisyen olan Vincenzo Galilei idi. 1574 yılında Galileo ailesi Floransa’ya taşındı ve resmi eğitimine Camaldol manastırında başladı. Floransa Yenilikçi Rönesans düşüncenin etkin olduğu bir şehirdi. 1589 yılında profesör ünvanını aldı. Galileo Galilei deney ve gözleme dayanan bilimsel çalışma metodları nedeniyle kısa sürede tanınan biri haline geldi.
Astronomi
Bazı insanlar Galileo’nun bir teleskopu icat eden ilk kişi olduğuna inanıyorlar. Bu doğru bir bilgi değil, ancak teleskop ile yaptığı astronomik objeler hakkındaki gözlemlerini yayınlayan ilk kişidir. Samanyolu’nun birçok yıldızdan oluştuğunu keşfetti. Ay’ın yüzeyinde tepeler olduğunu keşfetti. Jüpiter çevresinde dört ay buldu. Bu uydulara şimdi Galileo ayları deniyor. Güneş’in karanlık alanlarından olan güneş lekelerini keşfetti. Venüs gezegeninin Ay gibi hafif ve karanlık fazlara sahip olduğunu gördü. Bu, Nicholas Copernicus’un söylediği gibi, insanların Güneş’in Güneş Sisteminin merkezinde olduğunu anlamalarına yardımcı oldu.
Fizik
Galileo ayrıca doğal kuvvetler üzerinde çalıştı ve şu an kinematik olarak adlandırılan fizik bölümünde kinematik görelilik keşfi de dahil olmak üzere en önemli keşfedicilerinden biriydi. Bununla birlikte, çoğu zaman gerçekleşmeyen ya da başarısız olduğu şeyler için hatırlanmaktadır.
Pisa katedralinin tavanından sarkan lambayı inceleyerek, salınımların eşzamanlı olduğunu ve sarkacın zamanı belirlemede kullanılabileceğini kavradı.
Pisa Kulesi’ne tırmanarak ve hangisinin önce yere çarpacağını anlamak için farklı ağırlıklardaki topları aşağı düşürerek deney yaptı. Ağırlıkları aynı olmasa da toplar, aynı anda yere düştüler. Galileo, rüzgar direnci gibi şeylerin oranı değiştirmedikçe nesnelerin aynı hızda yere düştüğünü bulmuştu. Bu teori eski bir filozof Aristo‘nun görüşlerini çürütmüştü. Fakat Galileo’nun bulguları çoğu insan tarafından gözardı edildi ve Aristoteles’in görüşleri, Isaac Newton‘un Galileo’nun haklı olduğunu ispat edene kadar doğru kabul edildi. Galileo Galilei’nin çalışmaları aynı zamanda Newton’un Yerçekimi Kanunu‘nu bulmasına yol açtı.
Galileo da ışık hızını belirlemeye çalıştı. Bir tepeye tırmandı ve asistanın başka bir tepeye tırmanmasını istedi, her ikisi de fenerlerinin kapakları kapalıydı. Önce Galileo fenerinin kapağını açtı. Asistanı, Galileo’nun fenerini görünce kendisininkini açtı. Galileo asistanının kapağı açıması için gereken süreyi ölçtü. Zaman farkını ve tepeler arasındaki mesafeyi hesaba katarak, ışık hızını tahmin etmeye çalıştı. Ancak, bu deney ile bir sonuca varamadı.
Sapkınlık davası
Galileo, Copernicus’un bulgularını doğru olarak kabul etti; Güneş, o zamanlar bilinen evrenin değil, Dünya’nın merkezi idi. Bu ve diğer fikirleri savunduğu için Engizisyon Komitesi Komitesinin karşısına çıkmak zorunda kaldı. Kilise, Dünya’nın durduğunu ve gökyüzündeki her şeyin onun etrafında hareket ettiğini söylüyordu. Engizisyon, 1616’da diğer teorilerin yalnızca olgular değil, olasılıklar olarak tartışılabileceğine karar verdi. Galileo da kiliseye itaat edeceğini söyleyerek cezalandırılmaktan kurtuldu.
Bilimsel yazılarını Avrupa’daki yüzlerce bilim adamı için genellikle Latince yazıyordu. Galileo daha sonra, 1632’de Engizisyon’un izniyle en meşhur eserini, Dialogue Concerning the Two Chief World Systems (İki Başlı Dünya Sistemi Üzerine Diyalog) yayımladı. İtalyanca olarak yazdığı ilk kitaplardan biriydi, böylece binlerce İtalyan bu kitabı okuyabildi. Kitap, üç erkek arasındaki sohbetler biçimindeydi. Kilisenin bakış açısını temsil eden adamın adı “Simplicio” idi.
Daha önceki kitaplarını seven kilise liderleri bu kitabında yazdıklarına kızmıştı. Engizisyon, 1633’te harekete geçti. Tutuklandı ve yargılandı. Onu “sapkınlığından şiddetle şüphelenilen kişi” olarak yargıladılar. Ona, sapkınlık yüzünden yakılmış olan Giordano Bruno’nun kaderini hatırlattılar. Bruno, Dünya’nın Güneş’in etrafında dolaştığına ve başka birçok dünyanın olduğuna inanıyordu. Engizisyon, Galileo’yu infaz etmekle tehdit etti ve yazdıklarının yanlış olduğunu söylemeye zorladı. Galileo diğer eserlerini yayınlanmadan geri çekti. Galileo, hayatının geri kalanını Arcetri’de ev hapsinde geçirdi.
Galileo’nun Eserleri
• Siderius nuncius. Venedik 1610. Teleskop ile ‘yeni dünyalar’ keşfi.
• Dialogo sopra, müttefiklerime göre, Tolemaico et Copernicano. Floransa, 1632. İki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog.
• Discorsi et demonstrazioni mathematiche, intorno a due nuove scienze. (iki yeni bilime ilişkin söylemler ve matematiksel gösterimler) Leiden 1638. Bu kitap , hareket matematiği üzerine çok tartışmalı bir konuda değildi ve Hollanda’da, Engizisyon’un toprakları dışında yayınlandı.
Kaynak
Populer Science
direnc.net
