Kızılnova İkiz Yıldız Patlaması

Bir grup gökbilimci, 2021-2023 yılları arasında bir çift yıldızın birleşerek patlayacağını ve kısa süreliğine gökyüzündeki en parlak objelerden birini oluşturacağını öne sürüyor. 2013 yılında incelenmeye başlayan ikili yıldız sistemi KIC 9832227’nin yörünge hızının her geçen an daha da arttığı tespit edilmişti. Buna dayanarak iki yıldızın birbirine yaklaştığını öne süren araştırmacılar iki yıldızın atmosferlerini de paylaştıklarını belirtiyor.
Benzer şekilde, 2008 yılında hiç beklenmedik bir anda patlayan V1309 Scorpii sistemindeki iki yıldız da atmosferlerini paylaşıyor ve hızlanarak tur atmaya devam ediyorlardı. ‘Kızıl nova’ olarak patlayacak olan KIC 9832227’nin kesin patlama zamanı yeni araştırmalar ile belirlenecek ve bu gerçekleştiğinde biz de şovu izleyebileceğiz.

University of Wyoming ve Calvin College’den Fizik ve Astronomi Anabilim Dalı araştırmacılarının yürüttüğü çalışmada, artı eksi bir yıl hata payı ile 2022 yılı içinde bir yıldız çiftinin, bizim gökyüzümüzdeki en parlak objeyi oluşturacak biçimde birleşerek patlayacağı ortaya koyuldu. Bu tip yıldız katastroflarının ne zaman meydana geleceği veya tam olarak ne zaman gerçekleşeceğini tahmin etmek oldukça zor bir süreçtir.
Ne var ki, bahsi geçen ikili çok iyi bilinen ve daha önceden gözlemlenmiş örnekler ile iyi dokümante edilmiş bir ölüm dansını yapmakta olduğundan, araştırmayı yürüten ve çalışmalarını American Astronomical Society’nin yıllık toplantısında sunan bilim insanları, bu kaçınılmaz birleşmenin 5 yıllık süre zarfı içinde gerçekleşeceğini duyurdu.
KIC 9832227 adı ile bilinen ikili sistemi 2013 yılında incelemeye başlayan araştırmacılar bu gök cisminin titreşen bir yıldız mı yoksa gerçekten ikili bir yıldız sistemi mi olduğunu anlayabilmek için çalışmalar yürüttüler. Bu noktada sürekli olarak hızlanan bir yörünge hızını tespit eden bilim insanları, sisteme dahil olan iki yıldızın sürekli biçimde birbirine yaklaşmakta olduğunu ortaya koydu.

Dünya’dan 1800 ışık yılı uzakta yer alan Kuğu takımyıldızındaki iki yıldız 2022 yılında çarpışarak kızıl nova halinde patlayacak. Astronomlar 2022’yi iple çekiyor; çünkü patlamayı gökyüzünde çıplak gözle yepyeni bir kırmızı yıldız olarak göreceksiniz. Peki kızıl nova nedir ve nasıl patlar?
İki yıldızın çarpışarak birleşmesiyle oluşan kızıl nova, Güneş benzeri yıldızların çekirdek kalıntısı olan beyaz cücelerin yüzeyinde gerçekleşen standart novalardan daha güçlü, ama süpernovalardan çok daha zayıf olan bir patlama.
Adını ise patlama ışığının kızılötesine kaymasından, yani uzaya ışıktan çok ısı yaymasından alıyor. Kızıl novalar gökyüzünde birkaç hafta ila birkaç ay süren kırmızı bir ışık parlaması yaratıyor. Astronomların çıplak gözle görülecek böyle bir patlamaya denk gelme şansı ise milyonda bir
Tabii ki bizden 1800 ışık yılı uzaktaki yıldızlar henüz Roma İmparatorluğu ayaktayken çarpışıp patlamışlardı. Ancak, kızıl nova ışığının aradaki büyük mesafeyi aşıp bize ulaşmasına 5 yıl var. Üstelik bu novayı gökyüzünde çıplak gözle görebilecek ve patlamayı hiç olmadığı kadar ayrıntılı inceleyeceğiz.
Bu sıra dışı olayı Amerikan Astronomi Derneği’nin Grapevine, Texas’taki 229. yıllık toplantısında duyuran Molnar, kızıl novayı gözlemlemek için New Mexico’daki Apaçi Noktası Gözlemevi (APO) ve Wyoming Üniversitesi’nden destek alacak.

SÜPERNOVADAN FARKI NE?
Novalar beyaz cücelerin gaz çekmesi ve böylece dış katmanlarının aniden parlamasıyla oluşuyor. Kızıl novalar bundan daha güçlü patlamalar ve sadece süpernovalarla gama ışını patlamaları kızıl novalardan daha güçlü oluyor.
Ayrıca kızıl novalar iki yıldızın birleşmesiyle ortaya çıkarken; süpernovalar bir yıldızla beyaz cücenin çarpışması, dev bir yıldızın patlaması veya iki nötron yıldızının çarpışması gibi çok daha şiddetli olaylarla oluşuyor. En yeni kızıl nova adayımız ise KIC 9832227 adlı yıldız sisteminde yer alıyor.
2022 yılında iki yıldızın birleşmesiyle gerçekleşecek patlamayı Kuğu takımyıldızında (Kuzey Haçı) çıplak gözle görebileceksiniz. İki yıldızın yüzeyi çoktan birbiriyle temas etmeye başladı ve yıldızlar arasında gaz değişimi gittikçe hızlanıyor.
Bilim insanları çarpışmak üzere olan yıldızların ortak atmosfere sahip olmasından kaynaklanacak kimyasal değişimleri büyük bir dikkatle incelemek istiyor. Böylece nova ve hatta süpernovaların patlama süreçleriyle ilgili değerli bilgiler edineceğiz.
Peki 5 yıl içinde çarpışacak yıldızlar bir yana, bugün biri diğerinin atmosferinin üzerinde yüzen iki yıldızdan oluşan yer fıstığı şekilli güneş sistemini gördünüz mü? Evet, bilinen Evren’deki en büyük sarı güneşin üzerinde yüzen başka bir yıldız var ve sizin keşfetmenizi bekliyor.