İki Kara Delik Çarpıştığında Ne Olur ?

İki karadelik çarpışsa ne olur ? Hayal etmek zor olabilir. Ancak olabiliyor. Olduğunda ise dev bir ışın patlaması gözlerinizi alacak derecede uzaya salınıyor. Yakınında olmak istemezsiniz.

14 Eylül 2015’te, Evrenin en akıl almaz, güçlü olaylarından birinden gelen sinyaller, biri Louisiana’da diğeri Washington eyaletinde olmak üzere bir çift dedektörde küçük bir sinyal üretti. İki adet karadelik tespit etmişlerdi, kara delikler birbirine çarpıyordu.
Muhtemelen kara delikleri kozmik elektrikli süpürge olarak biliyorsunuzdur, ama onlar bundan biraz daha karmaşıktır. Einstien’in genel görelilik teorisinin temel çıkarımlarından biri, yeterince ağır şeylerin aslında etraflarındaki boşluğun şeklini değiştirmesidir. Kütleçekimi ise bu çarpıklığı nasıl deneyimlediğimizdir. Kara delikler, geri dönüşü olmayan bir nokta, ötesine uzayın o kadar çarpık olduğu bir “olay ufku” taşıyacak kadar küçük ve büyük uzay bölgeleridir ki, herhangi bir şeyin gidebileceği her yol kara deliğin ortasına çıkar. Hiçbir şey, hatta ışık bile kaçamaz. Klasik sözü söylemiş olayım.
Bu nedenle, bu nesnelerden ikisi çarpıştığında, olağanüstü bir şeyin olduğunu hayal edebilirsiniz ve gerçekten de bilim insanları, Lazer İnterferometre Yerçekimsel Dalga Gözlemevleri veya LIGO’nun yanı sıra Başak dedektörü kullanarak sonucu birkaç kez ölçtüler.
Kütle çekimi dalgaları bu önemli çarpışmadan okyanusun içinden geçen dalgalar gibi dalgalanıyor ve bir milyar ışıkyılından fazla bir sürede tespit edilebiliyor.
LIGO’nun duyurusu olan tam olarak buydu. Bu hassas alet, 30 güneş kütlesine sahip iki kara deliğin yaklaşık 1,3 milyar ışıkyılı uzaklıkta çarpışmasıyla oluşan yerçekimi dalgalarını tespit etti.
Bu tek seferlik bir olay değildi, diğer iki yıldız kütleli kara delikle başka bir çarpışma daha tespit ettiler.
Düzenli yıldız kütleli kara delikler için geçerli değil. Süper kütleli kara delikler de çarpışabilir.
Söyleyebileceğimiz kadarıyla, evrendeki hemen hemen her galaksinin kalbinde süper kütleli bir kara delik var . Samanyolu’ndaki kütle, Güneş’in kütlesinin 4,1 milyon katıdır ve Andromeda’nın kalbindekinin, Güneş’in kütlesinin 110 ila 230 milyon katı olduğu düşünülmektedir. Bir süre sonra ki bu 4 milyar yıl olarak tahmin andromeda ile çarpşınca galaksimisin tam ortasında belki süper kütleli karadeliklerin birleşmesini görebilirdik.
Evrende kara deliklerin güçlü yerçekiminden kaynaklanan yerçekimi sürtünmesi denilen bir olay vardır. Kara delikler uzayda oluştuktan sonra geçen milyarlarca yıllık sürede yerçekimiyle civar yıldızları yerinden iter ve bu sırada momentum kaybına uğrar. Böylece galaksinin merkezi çevresinde dönme hızları yavaşlar ve merkeze doğru çökmeye başlar. Galaksinin merkezi ise süper kütleli kara delikler yüzünden çok kalabalık ve sıkışıktır.
Astronomik açıdan bu dar alanda kara delikler gittikçe daha sık birleşmeye başlar ve sonunda merkezdeki en büyük kara deliğin dev birikim diski içine girer. Kısacası LIGO ve Fermi’nin gördüğü birleşme ışık saçtı; çünkü süper kütleli bir kara deliğin dev birikim diski içinde gerçekleşti. Birleşme sırasında hızlanan gaz akımları güçlü manyetik alanlar üretti. Bunlar da parçacık hızlandırıcısı gibi çalışarak çok parlak bir ışık yaydılar
Bilim insanları LIGO’yu kara delik çarpışmalarından çok nötron yıldızı çarpışmaları için seviyor. Sonuçta nötron yıldızları hem ışık saçıyor hem de çarpışma sırasında uzaya kütleçekim dalgaları yayıyor. Işık kuantum fiziğine ve yerçekimi de görelilik teorisine tabii olduğuna, ayrıca bu ikisini birleştirmeyi başaramadığımıza göre hem ışık hem de kütleçekim sinyalleri yayan çarpışmalar çok değerlidir.
Bilim insanları nötron yıldızı çarpışmaları sayesinde genel göreliliği hiç olmadığı kadar kesin ölçümlerle test ediyorlar. Bu da geleceğin kuantum kütleçekim kuramını geliştirmek için onlara dolaylı yoldan yardımcı oluyor. Oysa bazı kara delik birleşmelerinin gaz diski içinde gerçekleştiği ve ışık saçtığını gördük. Kara delik birleşmeleri nötron yıldızı çarpışmalarından daha şiddetli olduğu için göreliliği daha kesin ölçmemizi sağlayacak. Böylelikle fizikteki eksikleri kapatma hızımız artacak. Karadelikler bizlere ciddi bilgiler sağlayabiliyor. Biliyorsunuz karadelik fotoğrafı ile varlıklarını doğruladık.

Birkaç milyar yıl içinde, Samanyolu ve Andromeda çarpışacak ve birleşme sürecine başlayacak. Samanyolu’nun kara deliği derin uzaya fırlatılmadıkça, iki kara delik birbirinin etrafında dönecek.
Sadece yıldız kütleli kara deliklerle, kütleçekim dalgaları şeklinde açısal momentumu yayacaklar ve birbirlerine yaklaştıkça spiral olarak dönecekler . Uzak gelecekte, iki kara delik birleşerek daha da süper kütleli bir kara deliğe dönüşecek.
Samanyolu ve Andromeda, Milkomeda olacak ve gelecekteki milyarlarca yıl boyunca yeni galaksiler toplamaya,yeni kara deliklerini çıkarmaya ve onları kollektifte ezmeye devam edecek. Keşke bu görsel şölenleri görebilsek dediğinizi duyar gibiyim.
Kara delikler kesinlikle çarpışabilir. Einstein, bunun oluşturacağı kütle çekimi dalgalarını tahmin etti ve şimdi LIGO onları ilk kez gözlemledi. Daha iyi araçlar geliştirildikçe, bu ekstrem olaylar hakkında daha fazla bilgi edinmeliyiz.
Bilim insanları şimdiye kadar böyle bir çarpışmanın çıkaracağı enerjinin yıkıcı bir etkisi olabileceğini öngörürken, aslında bu birleşme ile birlikte oluşan yeni kara deliğin; iki kara deliğin toplamından daha küçük bir kütleye sahip olduğu ortaya çıktı. Evreni keşfetmek ve belki de şimdilerde sadece teori olan paralel evrenlerde geçiş yapabilmek için anahtar olduğuna inanılan kara deliklerin birleşmesi, yaydıkları yerçekimsel dalgalardan anlaşılıyor. Bu yayılan dalgalar, etrafındaki uzay-zaman kavramını da değiştiriyor. Einstein’in izafiyet teorisinin doğruluğu da bu noktada onaylanmış gibi gözüküyor.
Bilim dünyası gelecek yıllarda, kara delikler ve hareket biçimleri konusunda çok daha fazla bilgi edinebilmeyi amaçlıyor. Bu sayede evrenin bazı gizemlerini çözebileceklerine inandıkları gibi, belki de evrenin sürekli genişlemesinin nedenini de sonunda bulabileceklerini ifade ediyorlar. Karadelikler bizleri yeni bilmecelere sürüklemeye devam ediyor.

Kanalıma abone olmayı ve görüşlerinizi paylaşmayı unutmayınız.Sizlerin görüşleri ile daha fazla bilgi üretimi sağlanır. Unutmayın bilgi paylaştıkça güzeldir.