Plüton denince ilk olarak aklınıza gelen gezegenmi değilmi sorusu oluyor. Plüton artık gezegen statüsünde değil. Cüce gezegen olarak adlandırılan sınıftadır. Plüton Eski kitaplarda güneş sistemimizdeki gezegen olarak adlandırılmıştır. Ancak daha sonrasına ona benzeyen cüce gezegenler keşfedilince bu statüden alınıp Cüce gezegenler olarak sınıflandırılmıştır.
Cüce Gezegen Nedir?
Bu gök cismi, gezegen boyutunda olan ama daha küçük ve gezegenler kadar etkisi olmayan gök cismidir. Yani gezegenimsi asteroid diyebiliriz. Bu gök cisimleri sadece Güneş’in kütle çekimi sayesinde yörüngede kalmayı başarırlar ve başka bir etki altına girecek kadar kütleleri yoktur.Güneş Sistemi’nde binlerce cüce gezegen olduğu düşünülmektedir.
1)Ceres
Ceres, Güneş Sistemi’nde bilinen en büyük cüce gezegendir. Mars ile Jüpiter arasında asteroid kuşağında yer alır. 950-1000km aralığında bir çapı bulunmaktadır. Yani Türkiye’nin bir ucundan bir ucunun yarısı kadar uzunlukta. Ayrıca bilinen en büyük asteroid’de denir kendilerine. Taş, kaya ve buzdan oluşur. Zeminin altında bir okyanus olduğu iddialar arasındadır. Cüce gezegen her geçen saniye kitle kaybediyor.
Herschel Uzay Gözlem Evinin görüntülerini inceleyen bilim adamları Ceres’in saniyede 6 kilogram kitlesinin buharlanarak kayb ettiğini tespit etmişler.
Ceres keşf edilen ilk asteroittir.
1801 yılında Giuseppe Piazzi tarafından keşf edildiğinde bir gezegen olarak tanımlanmıştır. Fakat 1850’lerde yörüngeye yakın bölgelerde buna benzer bir çok objeler bulunduğu için Ceres’in bir asteroid olarak sınıflandırılmağına karar verilmiştir. 2005 yılından ise cüce gezegen olarak sınıflandırılmıştır.
2) Plüton
Bir zamanlar adını çok duyduğumuz geçen yıllarda yeni fotoğrafları Dünya’ya ulaşan cüce gezegenimiz Plüton. Yıllarca bir grup tarafından gezegen ve başka bir grup tarafından da gezegen olarak kabul edildi. Hakkında çok tartışmalar yapıldı. En sonunda cüce gezegen olduğuna karar verildi. Plüton, Kuiper kuşağında bulunuyor, yani Neptün’den daha uzak bir noktada. Ayın 5/1’i kadardır ve taş ve buzdan oluşmaktadır. 5 uydusu bulunmaktadır, bunlar;
• Charon
• Hydra
• Kerberos
• Nix
• Styx
3)Makemake
Makemake, Plüton’un 4/3 boyutunda olan Güneş Sisteminin bilinen en büyük 3.cüce gezegenidir. Kuiper Kuşağında bulunur. Tahminlere göre metan ve nitrojenden oluşmaktadır. Hiç uydusu bulunmamaktadır.Plüton’un çok ötesinde; Güneş’ten yaklaşık 45 AB (Astronomi birimi: 1 AB 150 milyon km) uzaklıktaki Makemake, yaklaşık 1.500 km’lik bir çapa sahip, çok soğuk donmuş bir cüce gezegendir.Makemake’nin ve Plüton’un yer aldığı “Kuiper Kuşağı” denilen bölgede benzer boyutlarda Trans Neptunian Objects (Neptün Ötesi Objeler) adıyla da anılan çok sayıda cüce gezegenin bulunduğu düşünülüyor. Bunlardan onlarcası keşfedildi ve keşfedilmeye devam ediliyor. Eğer Pluton, gezegenlikten cüce gezegenliğe “terfi” ettirilmeseydi, şu anda Güneş Sistemi’ndeki gezegenleri sayarken Plüton haricinde Eris, Makemake, Haumea, Orcus, Quoar ve Sedna gibi gökcisimlerini de dile getirmek zorunda kalacaktık.
4)Eris
Eris, Plüton’dan biraz daha küçük olan ve Kuiper Kuşağında bulunan cüce gezegenlerden biri. Güneş etrafındaki bir turunu 56o yılda tamamlayan Eris’in bize ne kadar uzak olduğunu anlamışsınızdır. Kendisi hakkında çok fazla bilgilimiz bulunmuyor. Eris’in 1 tane uydusu bulunuyor: DysnomiaEris Güneş Sisteminde Güneşten en uzak nesnedir.
Yaklaşık olarak 10 milyar km Güneşten uzak olan Eris, gezegenler,cüce gezegenler ve uydular arasında Güneşten en uzak noktada konumlanan nesnedir. Bu uzaklıktan dolayı cüce gezegen Güneş etrafında bir turu 557 Dünya yılında tamamlar.Eris sahip olduğu yörüngeden dolayı belli zamanlarda Güneşten uzaklaşmaktadır. Bilim insanlarına göre Güneşten en uzak noktada olduğu zaman, sahip olduğu ince atmosferi buz kristallerine dönerek yüzeyine çöker. Yüzey sıcaklığı Güneşe yakın iken -217 ° C olurken, en uzak noktada -243 ° C olduğuna inanılmaktadır.Eris Plütonla aynı boyuttadır.
Keşif edildiğinden 2015 yılına kadar Erisin Plütondan daha büyük olduğu idda edilmekteydi. Fakat NASA’nın New Horizons uzay aracı 2015 yılında Plütona ulaşdığı zaman, Plütonun Eristen yaklaşık olarak 80 kilometre daha büyük olduğu otraya çıkmıştır.
5)Haumea
Haumea, Plüton’un 3/1 büyüklüğünde olan ve Kuiper Kuşağında bulunan cüce gezegenlerden biri daha. Diğer gezegenler ve cüce gezegenlerin aksine değişik bir yapısı vardır. Elipsimsi bir yapısı olmasına rağmen yerçekiminin olduğuna inanılıyor. Ayrıca Haumea’nın 2 uydusu bulunuyor:
• Namaka
• Hi’iaka
