İlginç bir konu olan ve geçmişten günümüze taşınan frenoloji kavramına beraber bakacağız.Bu ilginç konu ve çeşitli çalışmalarını beraber inceleyeceğiz.
Geçmiş inançlar çoğu kez komik ve tuhaf görünebilir ve 19. Yüzyılın büyük bir bölümünde ortalama bir halk üyesinden önemli kültürel figürlere ve önde gelen bilim adamlarına kadar herkes tarafından benimsenen görüşten fazlası değildir . Hepsi, bir bireyin kişiliğini başlarındaki darbeleri hissederek belirlemenin mümkün olduğuna ikna olmuştu.
Frenoloji olarak bilinen kelime ‘zihnin incelenmesi‘ anlamına gelir, Karl Marx’tan Kraliçe Victoria’ya kadar herkes tarafından inanılıyordu. Jane Eyre gibi romanların yanı sıra Sherlock Holmes hikayelerinde de yer almaktaydı.
Frenoloji üzerine popüler kitaplar yüzbinlerce kopya sattı. Bütün içerikleri tamamen saçma olmasına rağmen çok fazla ilgi görmekteydi.
Frenolojinin mucidi olarak Franz Joseph Gall bilinmektedir.
Başlangıçta kraniyoskopi olarak bilinen frenoloji, Viyanalı bir doktor olan Franz Joseph Gall‘in fikriydi.
1790’larda Gall, bir kişinin karakterinin, her biri beyindeki belirli bir organ tarafından üretilen bir dizi zihinsel yetiye bölünebileceğini öne sürdü.
Her şeyden önce Gall, kafatasının şeklini hissederek bu organların göreceli büyüklüğünü tespit etmenin mümkün olduğunu iddia etti.kemikli kafatasının bazı bölgelerde diğerlerinden daha kalın olduğunu öne sürdü.Kişiliğinizi kafatasından belirlemekte ilginç bir durum ancak gülmeyin bunlar modern nöroloji adımları sayılabilir.
Tamamen sahte olmasına rağmen, Gall’in teorisi beyin, zihin ve davranış arasındaki bağı anlamamızın temelini oluşturan üç kavrayışa dayanıyordu.
İlk olarak Franz Gall, ‘beynin tüm duyuların ve tüm istemli hareketlerin organı olduğunu’ düşündü.
İkincisi, Gall, beynin çok hassas bölümlerinin düşünce ve davranışın farklı yönlerinden sorumlu olduğu için bir işlev lokalizasyonu olduğunu varsaydı.
Son olarak Gall, insanların psikolojik yetilerinin çoğunu ve altta yatan organları hayvanlarla nasıl paylaştığını açıkladı. Gall , hayvanlarda ve insanlarda davranışlar arasındaki bağlantı bazen zayıf olsa da, bu karşılaştırmalı yaklaşımın ona “ organizmanın yasalarını ” keşfetmesini sağladığını iddia etti.
Gall, 1815’te frenoloji alanındaki meslektaşı Johann Spurzheim sekiz ekstra organ ve bilgiyi tanımladı ve ayrıca farklı bir dizi psikolojik terim getirdi. Ancak anlaşmazlıkları çok daha derinlere indi.
Franz Gall, fakültelerin doğuştan gelen ve sabit olduğunu ve aşırı ifade edilirse şehvet, kavga veya aldatma gibi daha az arzu edilen davranışlara yol açabileceğini iddia etmişti.
Spurzheim’a göre, ahlaksız veya suçlu davranışlar deneyimin sonucuydu; eğitim beyin organlarının boyutunu değiştirebilir ve bu nedenle davranışı değiştirebilir diyordu. Bu yaklaşım biraz daha akla yatkın gözüküyor.
Şimdi sorumuz Frenoloji Nasıl Çalışır ?
Bir kafatası okuması sırasında, bir frenolog, bireyin kafasını dikkatlice hisseder ve çarpma ve girintileri not ederdi. Frenolog, kafatasının yüzeyinin bireyin doğal yetenekleri, karakteri ve eğilimleri hakkında ne söylemesi gerektiğini belirlemek için bu bulguları bir frenoloji büstüyle karşılaştırırdı.
Açıktır ki, frenoloji başlıkları ve çizelgeleri, psikoloji tarihindeki ilginç bir bölüme bakmanın eğlenceli ve ilginç bir yolu olsa da, ciddiye alınacak bir şey değildir. Çünkü her bireyi kafatası yapısından belirlemek akla yatkın değildir.
1800’lerin sonlarında ve 1900’lerin başlarında frenoloji okumaları popüler olmaya devam etse de, bilim adamları frenolojiyi 1800’lerin ortalarında gözden düşürdüler. Frenolojinin sonunda sahte bilim olduğu gösterilse de, belirli yeteneklerin beynin belirli alanlarıyla bağlantılı olabileceği fikri, nöroloji alanı ve beyin fonksiyonlarının lokalizasyonunun incelenmesi üzerinde bir etkiye sahipti.
Beraber en büyük örneğe bakalım
Ancak bilimsel eğlence ruhuyla, bilim insanları bu eski teoriyi test etmeye karar verdiler. Bunu, başlangıçta MRI beyin analizi için tasarlanmış çeşitli karmaşık yazılım parçalarını yeniden düzenleyerek yaptılar. Normalde bu araçlar kafatasının tüm parçalarını dikkatlice incelediğinde, tek başına beynin analizine izin verirken, tersini yapacak şekilde tasarladılar: tüm beyni çöpe attılar, bunun yerine kemikli parçaları analiz için sakladılar.
Bu yüzey yapısından, tek tek kafataslarının dış hatlarının – tümseklerinin – ayrıntılı bir haritasını oluşturabilirler. Bilim adamları, Birleşik Krallık’taki ücretsiz olarak bulunabilen en büyük beyin görüntüleme veritabanından yararlanarak, yaklaşık 6.000 kişiden devasa bir veri örneği elde ettiler. Beyin verilerinin yanı sıra, bu veritabanı aynı zamanda demografik ve yaşam tarzı anketlerinden elde edilen zengin bilgilerin yanı sıra katılımcılarının dil ve bilişsel testlerini de içerir. Günümüzde verilere daha çabuk ulaşıldığı için bu tarz eski inançları ve oluşan verileri test etme imkanımız daha çok oluyor.
Bilim adamları, bu verilerden frenolojideki 27 kişilik faktörüne en iyi karşılık gelen 23 ölçü aldı . Frenolojinin olasılıkları arasında müzik eğitimi,tam eğitim ve eğitimsiz gibi ayrımlar bulunuyordu.
Bu kişilik özelliklerini kafatası özellikleriyle ilişkilendirmeye başlamadan önce, örtüşen özelliklere baktılar (yani bir özelliğiniz varsa bir başkasına da sahip olma eğilimindesiniz) ve oldukça eğlenceli çağrışımlar buldular. Örneğin, “amatörlük” özelliği (cinsel arzu duygularının uyarılması) ile “sözler” arasında çok güçlü bir pozitif ilişki buldular. Bunu yıkmak için, bir kişinin ne kadar çok seks partneri olursa, kelime adlandırma görevindeki sözlü akıcılığı o kadar yüksek olmaktaydı.
İncelemelerden sonra alınan Karar ve Sonuç nedir ?
Kafatasında bulamadıkları şey, kafatasına gelince herhangi bir “istatistiksel olarak anlamlı veya anlamlı etki” idi. Bu , kafatasının dış hatları ile frenoloji tarafından savunulanları yansıtmak için seçilen 23 kişilik özelliği arasında herhangi bir ilişki bulamadıkları anlamına geliyordu.
Dahası, daha derin bir temel önermenin altını oyarak, beynin eğriliği ile kafatasının konturları arasında hiçbir benzerlik olmadığını gösterdiler. Yani, yumrulu beyin parçalarının kafatasını dışarıya iterek yüzeysel tümsekler oluşturması mümkün değildir – kafatası beyin yüzeyini yansıtmaz.
Sonuç olarak, araştırmacıların kendilerinin belirttiği gibi, zamanın “dijital” teknolojisinin (kafa derisini “parmaklarla” veya parmaklarla hissetmek) günümüzün dijital MRI teknolojisi ile eşleşmediği görülüyor. Kötü şöhretli bir tarih disiplini nihayet araştırılmış oldu. Bilim insanları için bir geçmiş inancın daha sorgulanıp çözüme kavuşması oldu. Geçmişte insanları inceleme ve bazı yargılara karar verebilmek için yapılan bu işlemler aslında bugun bu saçmalıkları reddetmemizi sağlayacak verileri sağladı.
Amerika’ya da yayılan frenoloji, burada birçok ünlü düşünürün ve akademisyenin ilgi odağında oldu. Ancak yine ırkçılığa atıf yapılıyordu. Amerikalı bazı frenologlara göre, en aşağı(!) ırk, zenciler değil, beyinlerinin örgütlenişi uygarlaşmaları yolunda hiçbir umut vermeyen Kızılderililer idi.
Bazı ırkçılık yanlısı kişilerce bilimden saptırılıp onların hedeflerine göre revize edilen bu alanlar (kraniyoloji, fizyonomi, frenoloji) amaçlarına bayağı bir hizmet etmiş gibi görünüyor. Gerçekten bilim ışığında uğraşanlar da olmuştur muhakkak bu alanlarda (ya da hala uğraşanlar). Ancak bir yerlerde birilerinin hep canı yandı ve yanmaya devam ediyor.
İşlevin gerçekten ne ölçüde yerelleştirildiği ve beyinlerimizin farklı alanlarda gerçekleşen farklı süreçlerle gerçekten modüler bir yapıya sahip olduğu bir tartışma konusudur. Bir dereceye kadar, frenolojinin bizden 150 yıl önce sorduğu argümanları hala tekrarlıyoruz. Ancak varabildiğimiz nokta bilime katkısı haricinde ırkçılığa alt yapı oluşturmadı oluyor. Umarım her insanın kişilik özellikleri ırkına göre belirlenmez. Bu şekilde yargılar insanların vicdan olgusunun tamamen yok sayılması gibi geliyor bana. Neden diyeceksiniz ? Çok basit beyin bazen komutları verir ancak yapıp yapmama kısmında vicdani olgular sizi o kararı sorgulamaya iter. Düşünelim kafatasından yargıladığınız insanın vicdani olgularına nasıl bakacaksınız ?
İşte tüm bu olgular yüzünden günümüzde bilim insanlarının bu savsataya net cevap vermesi gerçekten güzel olmuş
Kaynak
sciencefocus.com/the-human-body/phrenology-from-bumps-on-the-head-to-the-birth-of-neuroscience/
verywellmind.com/example-and-overview-of-a-phrenology-head-4111124
theconversation.com/neuroscientists-put-the-dubious-theory-of-phrenology-through-rigorous-testing-for-the-first-time-88291