Fosiller Nasıl Bulunur

Fosil, gezegenimiz tarihinde yaşamın kendisidir. Bir kaya parçasında milyarlarca yıl öncesinin yaşamından arta kalan taşlaşmış kalıntılardır. 4,5 milyar yıllık geçmişte yaşamın kanıtları fosillerdir. Yer tarihinin derinliklerindeki yaşama yolculuk etmek istiyorsanız, sizi oraya götürecek “taşıt” fosillerdir. Bu heyecanlı yolculuğa ancak fosiller eşliğinde çıkabilirsiniz.
Fosiller yalnız evrimle ilgili bilgiler vermez. Zaman, eski iklimler, eski yaşam ortamları (deniz, göl, kara, bataklık vb.) gibi bir dizi önemli konu hakkında bilgi verebilir; maden, petrol gibi ülke doğal kaynaklarının keşfi için önemli veriler oluşturabilir. Koleksiyonculukta kullanılabilir.

Fosillerin önemi
Karakteristik fosiller, paleontolojinin (fosilbilim) en önemli doğal nesneleridir. Bunlar dünya tarihi içinde belli zaman aralıklarında yaşamış ve nesli tükenmiş canlılardır. Örnek olarak dinozorları, uçan sürüngenleri, trilobitleri, 1. Zaman’da yaşamış mercanları, ahtapotların atası ammonitleri, geçiş formlarının fosillerini sayabiliriz. Örneğin bir Archaeopterix… Kayaların içindeki fosillerin ait olduğu canlıların yaşadığı süre ne kadar kısa olursa, o fosil de o kadar değerli olacak, çünkü kayaya çok daha iyi yaş verebilecektir. Ancak bu yaş mutlak (kesin) bir yaş olamayacaktır.
Paleontolojide fosiller yalnız bilimsel açıdan önemli değildir. Eski yaşamı temsil eden birçok canlının geçirdiği fosilleşme, bazen onu, göze güzel gelecek şekilde de oluşturabilir. O zaman fosiller görünümleri nedeniyle değerli olabilir. Bu fosiller bir de ender bulunuyorsa, o zaman çok daha aranır ve kıymetli olacaklardır. Bunlar fosil koleksiyonerleri açısından önemlidir. Son teknolojiler, gerçeği ile sahtesini ayırt edemeyecek kadar başarılı fosil yapımına olanak sağlamaktadır. Hatta yepyeni bir canlının fosilini dahi yapmanız ve belli bir süre sonra bunu ender bulunan bir fosil olarak bilim dünyasına sunmanız günümüz teknolojisiyle mümkün olabilmektedir. Örneğin, reçinenin içine sinekleri koyup “Bunlar 50 milyon yıldan beri değişmeyen canlılardır” diyebilirsiniz. Ya da insan kafatasına maymun çenesi koyup (piltdawn adamı) yeni bir kafatası yapabilir ve bunu bilimsel buluş olarak açıklayabilirsiniz. Çok daha güncel bir örnek, tüylü dinozorlarla ilgili olanıdır. Başka başka tüylü dinozorlara ait fosil parçalarını bir araya getirerek yeni bir fosil (Arkeoraptor) oluşturabilirsiniz. Bu fosil, Nature dergisine konu olabilecek kadar da ciddiye alınabilmiştir. Bu etik dışı davranış, ne yazık ki insana aittir.

Fosil Nedir?
Uzun bir zaman önce yaşamış canlıların günümüze kadar ulaşan bir takım kalıntılarına Fosil denir. Bu canlıların fosil kalıntıları incelendiğinde, fosillerin doğal koşullar altında korunduğu ve bu sayede günümüze kadar ulaştığını görürüz. Canlının yada o canlıya ait izlerin fosili tespit edilebilmektedir. Canlıya ait izlerin kalıntılarına iz fosil denilmektedir.

Ölen canlıların kalıntılarının bir takım özel koşulların gerçekleşmesi dolayısıyla korunması dolayısıyla yer kabuğunun bir parçası olmasına fosil oluşumu denmektedir. Fosilleşme, hayvanın veya bitkinin (canlının) üzerini çoğunlukla bir çamur katmanının örtmesi (ani ve hızlı bir şekilde gömülmesi) gerekir. Gömülme devamında genellikle kimyasal bir süreç gerçekleşir. Bu süreçte mineral değişimleri gerçekleşir, bu da fosil için koruma sağlamış olur.

Fosilleri inceleyen bilim dalına paleontoloji, fosil toplayıp bunlar üzerinde çalışma yapan kişilere de paleontollog denir.(1) Fosillerin boyutları, bir polen tanesi ya da dev bir dinazor kemiği boyutlarında olabilir.
Bir hayvan ya da bitkinin fosilleşmesi milyonlarca yıl devam edebilecek bir süreçte gerçekleşmektedir. Hayvan ya da bitkilerin sert kısımları bu uzun süreçte genellikle dayanıklılık gösterebildiği gözlemlenmiştir.

Fosil Nasıl Oluşur?
Yeryüzünde yaşayan canlıların büyük çoğunluğu hiçbir iz bırakmadan ayrışır, toprağa ve suya karışır. Dolayısıyla fosilleşme meydana gelmez. Bazı özel durumlarda, elverişli ortamlarda fosilleşme gerçekleşir.
Fosilleşme için gereken şartlardan ilki, ölen canlının kalıntılarının tortullarla birlikte hızla gömülmesidir. Böylelikle kalıntıların hava ile teması kesilir, milyonlarca yıl içinde meydana gelen kimyasal tepkimeler ve tortulların oluşturduğu baskı altında sıkışarak fosilleşir.

Fosil Nasıl Bulunur?
Fosillerin oluşum şartları göz önüne alındığında fosil, tortul kayaçlar içinde oluşur. Kil taşı, kum taşı, kalker gibi tortul kayaçlar fosil içerir. Püskürük ve başkalaşım kayaçlar içinde ise genellikle fosil bulunmaz.
Paleontolog olarak adlandırılan fosil bilimciler tortul kayaç tabakalarının açığa çıktığı yol yarmaları, maden ve taş ocakları ile dik yamaç eteklerinde arama yaparak tabakalar arasındaki fosillere ulaşırlar.
Bulunan fosillerin türü, yaşadığı zaman, bulunduğu yer ve kayaç grubu bilgileri kayıt altına alınır.
Aslında paleontoloji, jeoloji ve biyolojiyi birleştirir. Belirli bir zamana ait yaşam formlarının özelliklerinin bilinmesi, ortam şartlarının nasıl olduğuna dair bilgileri sağlar.
İnsanlar genelde Paleontoloji ve Arkeolojiyi karıştırır. Paleontologlar, fosilleri araştırır ve jeolojik geçmişe ait yaşam formlarıyla ilgilenirler. Arkeologlar ise geçmişteki insan yaşamının materyal artıklarıyla yani tarihi eser olarak bilinen kalıntılarıyla ilgilenir.
Ölen her türlü canlının et ve deri gibi yumuşak kısımları kısa zamanda çürüyerek ortadan kalkar. Ancak bileşiminde anorganik maddeler bulunan kavkı, kemik ve diş gibi sert kısımları gerekli koruyucu ortamlarda kalınca fosilleşme olanağı bulur Canlı kalıntılarının ancak uygun bölümleri fosil haline gelebilir. Bazen de organik madde silisi, karbonat ve pirit halini alabilir. Bu değişme o kadar yavaş ve küçük partiküller halinde olur ki fosilleşecek kalıntı orijinal şeklini kaybetmeden sertleşerek olduğu gibi kalır.

Fosil Oluşumu İçin En İyi Koşullar
* Nemli çökeltilerde hayvanların ani gömülmesi. Bu ölü hayvan artıklarıyla beslenen canlıların faaliyetini engeller ve ani gömülen hayvanın korunmasını sağlar.
* Volkanik küllerdeki ani gömülme. Amerika’nın batısındaki pek çok dinozor kemiği volkanik kül içinde gömülü olarak bulunmuştur.
* Sabit ısı koşulları.
* Çok yoğun mineral içeren yeraltı suları.