Dinozorların En Büyükleri Titanozorlar

Paleontologlar dünyanın en büyük dinozorunu dev sürüngen fosilleriyle ünlü Arjantin çöllerinde keşfetti. Titanozor olarak adlandırılan yeni dinozor, 40 metre uzunluğu ve 20 metre yüksekliği ile aynı zamanda dünya üzerinde yürümüş olan en büyük hayvan.

Eski çağlarda soyu tükenmiş canlıları araştıran paleontologlar, yeni titanozor türünün 77 tonluk ağırlığıyla 14 Afrika filine denk olduğunu söylüyor. Bütün dev dinozorlar gibi ot ve yaprak yiyerek beslenen bu isimsiz titanozor, karada yaşamış en büyük hayvan olarak bilinen Arjantinozor türünün de rekorunu elinden aldı (Jurassic Park’ın etçil T. Rex’i bunların yanında cüce kalıyor).
(Jurassic Park’ın etçil T. Rex’i bunların yanında cüce kalıyor).
Bilim adamları hantal adımlarıyla yeri sarsan dev yaratığın 93 ila 66 milyon yıl öncesine tarihlenen Geç Kretase devrinde yaşadığını düşünüyor. Geç Kretase devri 66 milyon yıl önce Dünya’ya çarpan Çiksulub asteroitinin dinozorlarla birlikte yeryüzündeki canlı türlerinin yüzde 75’ini yok ettiği kretase-paleojen kitlesel yokoluş felaketiyle sona ermişti (eski adıyla Kretase-Tersiyer yokoluşu).

Ömrünün en güzel çağında
Dinozorlar 65 milyon yıl önceki asteroit çarpışmasına kadar yeryüzünde büyük bir başarıyla yaşıyor ve hızla gelişerek çoğalıyordu. Titanozorların yeni keşfedilen en büyük üyesi de bunun bir kanıtı. İsimsiz dinozor 40 metrelik uzunluğu ile yaklaşık 60 metre boyundaki Boeing 747 yolcu uçaklarıyla aşık atacak cüssede.
Titanozorların hikayesi dünyanın çok daha sıcak ve nemli olduğu Geç Kretase devrine, yani 100 milyon yıl öncesine uzanıyor ama elimizdeki isimsiz titanozor fosilinin hikayesi 2011’de başladı. O yıl Arjantinli bir çiftçi Patagonya’daki Trelew şehrinin 250 km batısında yer alan kırsal arazide, kurak çölün La Flecha’ya yaklaştığı bölgede fosilleşmiş dinozor kemiklerine rastladı.
Tesadüf eseri bulunan fosillerin kazılıp çıkarılması 3 yıl sürdü ve bu işle Egidio Feruglio Paleontoloji Müzesi’nden Dr. Jose Luis Carballido ve Dr. Diego Pol ilgilendi. Araştırmacıların en büyük şansı aynı sahada 7 farklı titanozor iskeleti bulmuş olmalarıydı. Böylece aradan geçen milyonlarca yıllık sürede gayet iyi korunmuş olan 150 kemik parçasını birleştiren paleontologlar tek bir titanozor iskeleti oluşturdular. Bu da yeni titanozorun devasa boyutlarını hesaplamalarına izin verdi.

Yürüyen dağ
Yeni titanozor 39,5 metrelik “Arjantinozor”dan (Argentinosaurus) biraz daha uzun ve bu yüzden de dünyada yürümüş en büyük hayvan olma unvanını türdeşinin elinden almış bulunuyor. Ancak, maksimum ağırlığı 83 ton olarak hesaplanan Arjantinozor yeni keşfedilen türdeşinden 6 ton daha ağır olabilir.
Her durumda 95 ila 100 milyon yıl önce bugünkü Patagonya steplerini kaplayan gür ormanlarda dolaşmış olan yeni dinozorun kalça kemiği, resimde görebileceğiniz gibi yetişkin bir erkeğin boyundan daha uzun.

Bilinen En Büyük Dinozorlar
2017’de, Patagonya’da yaşamış olan yaklaşık 100 milyon yıllık yeni bir fosil örneği bulundu. Çeşitli sitelerde ”en büyük kara hayvanı” diye tabir edilse kesin bir şey söylemek zor. Bu tarz iddiaların bağımsız kaynaklarca da doğrulanması gerekiyor.
Şu anda bilinen en büyük dinozorlar arasında, tek bir omurga kemiği (vertebra) sayesinde büyüklüğü tahmin edilebilen Amphicoelias ve yine tek bir bacak kemiği (tibia) üzerinden büyüklüğü tahmin edilebilen Bruhathkayosaurus bulunmaktadır. Buna rağmen Bruhathkayosaurus’un boyutları yanlış anlaşılmış olabilir; çünkü bazı akademik kaynaklar bu türün bir titanozor değil, bir theropod olduğunu dile getirmektedir. Amphicoelias’ın ise abartılmış bir örnek olduğu söyleniyor.

Patagonyalı Bir Dev!
Öte yandan bulunan 6 fosil üzerinde yapılan incelemeler ardından, 2017’de keşfedilen dev cinse Patagotitan mayorum adı verildi. Bulunan uyluk kemiği şimdiye kadarki en büyük sauropod uyluğudur. Fosillerin büyüklüğünden dolayı çıkarılmaları 2 haftayı bulmuştur. Kendisi yeryüzünde yürümüş en büyük hayvanlardan olan sauropodlar alt takımının titanosaur grubuna üyedir. Bu yüzden Argentinosaurus gibi gelmiş geçmiş en büyük kara hayvanlarından biri olduğu kesindir. Muhtemelen Argentinosaurus’tan bile iri olabilir. Fakat ”en büyüğü” olduğunun belirtilmesi son derece tartışmaya açıktır.

Büyüklüğü Nasıl Tahmin Ediyoruz?
Bilim insanları Patagotitan’ın ne kadar ağır olduğunu öğrenmek için iki ayrı yöntem kullandı. Birinci yöntemde, hayvanın kütlesini femur (uyluk kemiği) ve humerus (kol kemiği) çevresi üzerinden ölçebilen bir denklem kullandılar. Çünkü bunlar hayvanı taşımak için kullanılan en önemli iki kemiktir ve gerçek ağırlığını yansıtması muhtemeldir. Denklem, 52 ile 86 ton aralığında 69 ton olarak gösterdi.
İkinci yöntemde ise iskeletin üç boyutlu bir modeli oluşturuldu. Oradan hacmi hesaplanarak kütlesi ölçüldü. Bu teknik 45 ile 77 ton gibi biraz daha küçük bir aralık gösterdi. Zaten sauropodların ağırlık ölçümleri hep bu şekilde olmuştur. Hatta bu ölçüm diğer birçok türe nazaran daha tutarlıdır. Argentinosaurus’un ölçümleri zamanında oldukça kötü korunmuş bir femur üzerinden yapılmıştı.