Çin Ay Görevleri

Çin Ay Keşif Programı veya Chang’e programı, Çin Ulusal Uzay İdaresi‘nin Ay’a yönelik robotik görevlerdir. Program, ay yörünge, iniş, keşif ve örnek toplama araçlarını içermektedir.
Programın ilk uzay aracı Chang’e 1 yörünge aracı, 24 Ekim 2007’de Xichang Uydu Fırlatma Merkezi’nden fırlatıldı. İkinci bir yörünge aracı olan Chang’e 2 ise 1 Ekim 2010 tarihinde fırlatıldı. Chang’e 3, 1 Aralık 2013’te fırlatıldı ve 14 Aralık 2013 tarihinde Ay’a iniş yaptı.
Çin’in Ay görevleri insanlı bir Ay görevi için bir hazırlık olduğu düşünülmektedir. Böyle bir görevin 2025-2030’da gerçekleşmesi planlanmaktadır.

Yörünge görevleri
• Chang’e 1 (2007)
• Chang’e 2 (2010)
İniş ve keşif görevleri
• Chang’e 3 (2013)
• Chang’e 4 (2018)
Örnek toplama görevleri
• Chang’e 5-T1 (2014)
• Chang’e 5 (2019)
• Chang’e 6 (2020)

Chang’e-5, ayın batı yakasının Oceanus Procellarum bölgesinde yer alan volkanik bir oluşum olan Mons Rümker’e yakın bir bölgeden 2 kilogram toprak örneği toplayıp geri getirmeye çalışacak. Araç örnekleri topladıktan sonra, yükselen bir araç kalkacak ve ayın üstündeki bir yörünge modülü ile sabitlenecek.
Bir geri dönüş kapsülü daha sonra Dünya’ya yakın yörüngeden ayrılarak aracı geri getirecek. Dönüş kapsülü numuneleri ülkenin Shenzhou mürettebatının görev yaptığı toprakla aynı bölgeye ulaştıracak.

Deneme Uçuşu 2020’nin İlk Yarısında Yapılacak
Uzaktan yönlendirmeler ile gerçekleştirilecek görev, gelecekte mürettebatlı aya iniş sırasında yaşanabilecek muhtemel sorunları da ön görme fırsatını tanıyacak.
Sovyetler Birliği’nin 1976 tarihli Luna 24 görevi ile benzerlik taşıyan Chang’e-5; öncülüne göre çok daha kapsamlı bir görev olacak.
Çin’in ay keşif programının baş tasarımcısı olan Wu Weiren, geçtiğimiz aylarda devlet televizyonuna verdiği söyleşide, görevin 2020 yılında yapılacak ilk Çin Uzay Bilim Meclisi’nde başlatılacağını söylemişti.
Chang’e-5 öncesinde 2020’nin ilk yarısında, bir uzay istasyonu inşaatına başlamada öncül olarak Long March 5B’nin deneme uçuşu yapacak. Bunu takiben, dördüncü Long March 5, temmuz veya ağustos aylarında Çin’in Mars’a ilk bağımsız gezegenler arası görevini başlatacak.
Çin, 2017 yılının temmuz ayında da Long March 5 isimli Mars projesini duyurmuş fakat söz konusu uçuş denemesi başarısız olmuştu. Başarısız olan uçuş denemesi de, bu yılın sonunda harekete geçmesi planlanan Chang’e-5’in gecikmesine neden olmuştu.
Çin’in Chang’e-4 uzay aracı geçtiğimiz yıllarda Ay’ın karanlık yüzüne iniş yaptı. Bugünlerde ise daha ileri bir teknolojiye sahip Chang’e-5 Ay’a yolculuk için gün sayıyor. Chang’e-5, Çin’in Ay’dan örnek getirmek üzere planlanan ilk uzay görevi.
On bir aşamadan oluşan karmaşık bir görev için tasarlanan Chang’e-5 ile Ay yüzeyinden toplanan örneklerin Dünya’ya ulaştırılması hedefleniyor. Chang’e-5’in topladığı örnekler Ay’ın etrafındaki yörüngede dolanan başka bir modüle aktarılacak. Bu aşama hayli önemli çünkü Ay’ın yörüngesinde hareket eden uzay aracı modülleri arasında böyle bir transfer ilk defa gerçekleşecek.
Chang’e-5 uzay aracının Ay’dan topladığı örnekler başarılı bir şekilde Dünya’ya ulaştırılabilirse Çin bir sonraki aşamada Chang’e-6 adlı uzay aracı ile Ay’ın güney kutbundan örnek toplayıp Dünya’ya getirmeyi hedefliyor.
Çin, Chang’e uzay görevleriyle Ay’ın jeolojik yapısı ile nasıl oluştuğunun ve zamanla geçirdiği değişimlerin anlaşılmasına yönelik araştırmalar yürütmeyi planlıyor. Chang’e-4 uzay aracı tarafından çekilen görüntülerin analiz edilmesi ile elde edilen sonuçlar, Ay’ın yüzeyinde gerçekleşen çarpışmaların etkisinin Ay’ın kabuk ve manto katmanlarına kadar ilerleyebildiğini gösteriyor.
Çarpışmalar ile oluşan kraterler bir anlamda Ay’ın derinliklerine açılmış sondaj delikleri olarak da düşünülebilir. Dolayısıyla bu yapıların incelenmesi, Güneş Sistemi’ndeki uyduların ve gezegenlerin jeolojik yapıları üzerinde çarpışmaların etkisinin anlaşılması açısından hayli önemli.

Ay’dan Sonraki İlk Hedef Mars
Chang’e-5, Çin’in Mars’a gidiş hedefi için de önemli. Mars görevinde, yörüngede hareket edecek bir uzay aracının yanı sıra gezegenin yüzeyinde görev yapacak bir keşif aracının da bulunması planlanıyor. Keşif aracında gezegenin yüzeyinin altındaki yapısı, iklimi ve manyetik özellikleri hakkında bilgi toplayacak cihazlar bulunuyor.Rusya’nın ve Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Mars yüzeyinde görev yapması planlanan uzay görevleri başarısız olmuştu. Mars görevi başarılı olursa Çin, ABD’den sonra Mars’ın yüzeyinde görev yapan ilk başarılı Mars görevini gerçekleştiren ülke olacak.

Çin başarılı görevler ile daha önce Sovyetlerin ABD yi tetiklemesi gibi yeniden tetikliyor gibi gözükmektedir. Yakın zamada mars görevi tianwen ile ucuz mliyet ve başarılı iniş ile medya kesiminde bayağıilgi çekmiştir.