Yorucu bir günün ardından sonunda rahat bir uykuyu istemek gayet normaldir. Rahat yatağa serilip hakkımız olan o deliksiz uykuyu çekmekten başka bir şey istemeyiz. Ne var ki uzay apayrı bir yer ve astronotlar hem sürekli ağırlıksız çalışıyor hem de her an değişen miktarda güneş ışığına maruz kalıyor. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda kısaca ISS’deki insanlar için rahat uyku yok.
Makale Başlıkları
Peki nasıl uyurlar astronotlar?
ISS’de yaşayan astronot arkadaşlar için Güneş battı hadi uyuyalım demek yok. Dünya’daki gibi öyle yatağa serilmek pek tabi isterler.
Güneş doğdu hadi kalkalım diyemeyen astronotlarda, hareket yüzünden sürekli bir mide bulantısı problemleri de bulunur. Bu da astronotları zinde tutan, sağlıklarına faydalı ve güzel bir uyku düzeni oturtmaya çalışırken bir dizi soruna yol açabilir.
Astronotların sürekli maksimum verim sergilemesi gerekiyor ve tek bir geceyi uykusuz geçirmek buna sekte vurabilir. O nedenle NASA sürekli uzay seferlerini planlarken astronotların uyku düzenini test eder.
İnsanın uykusunu etkileyen birçok faktör var. Zaman, çevre, ışık ve bilişsel davranış gibi.. Bu detayların astronotun uykusunu nasıl şekillendirebileceğini bilmek, NASA’nın uzun süren uzay yolculuklarını planlanmasına yardımcı oluyor. Söz gelimi, Mars’a yapılacak olan yolculuk kabaca dokuz ay sürer ve astronotların bu uzun yol boyunca hem beden hem de zihin sağlığını korumasında uykunun büyük rolü vardır.
Amaç her gece 8 saat uyumak ama bu normalde olmuyor. Astronotlar, gecede ortalama 5 ya da 6 saat uyuyabiliyorlar. Her astronutun kendı kamarası var. Bu kamaralar, astronotun yatay bir yatakta değil de dikey uyku tulumunda uyuduğu yerin adı.
Ancak, böyle bir uyku deyim yerindeyse tümüyle sıkıcı ve yorucudur. Bizler Dünya’da uyurken bir yere temas etmeye, temas ettiğimiz yerin baskısını hissetmeye alışkın canlılarız. Yerçekimsiz ortamda uyurken ise bu temas baskısı hissedilmeyecek kadar azdır.
Kendinizi ne kadar sıkı sarmalarsanız sarmalayın, havada süzülüyormuş hissi yaşarsınız. Astronotların bu konudaki en büyük şikayetinin, “yorganın ağırlığını hissetmemek” olduğunu söylemek sanırım yeterli olur. Ayrıca, daha önceden bahsettiğimiz yerçekimsizliğin yarattığı sıkıntıları da hatırlayın.
Bu hissizlik, çoğu astronotun iyi bir uyku çekmesinin önüne geçer ve uyumak güçleşir. Yani, yerçekimsiz ortam uyku eylemini bile bir sıkıntıya dönüştürür. Yıllar önce, uzayda uzun zamanlı ilk kalışların gerçekleştiği Mir Uzay İstasyonu’nda kozmonotların uyuyabilmek için biraz alkol aldıkları, hatta hafif uyuşturu ilaçları tercih ettiklerini belirtmemiz gerekiyor.
Tabii bu geçici bir süreçtir. Haftalar geçip de sürekli yerçekimsizliğe alıştığınızda uyumak için alkol veya uyuşturucu/uyutucu ilaç alma tercihiniz de sona erer.
Ortalama Kaç Saat Uyurlar ?
Astronotlar ortalama 8 saat özel olarak tasarlanmış uyku çantalarında ya da uyku istasyonlarında uyurlar. Uyku çantaları az yer kaplar ve her yere yerleştirilebilir; düşük yer çekiminde yastığa ihtiyaç yoktur fakat astronot isterse yastık veya battaniye kullanabilir (bağlamak şartıyla).
Astronotların sabit kalması için uyku çantası içerisinde kemer vardır. Dışında ise astronotların çıkabilmesi için fermuar mevcuttur.
Uyku istasyonlarında ise bir tane uyku çantası, kişisel eşyalar için dolap, ışık ve havalandırma vardır. Fakat uyunacak yer iyi seçilmelidir; dünya’da oksijen alıp karbondioksiti dışarıya verdiğimizde yer çekimi karbondioksiti ağzımızdan uzaklaştırır, uzayda böyle bir şey yoktur astronot havalandırmayı kullanmazsa boğulabilir.
Astronotlar genel olarak Yer kontrol merkezinden Kapsül İletişim Subayı tarafından uyandırılıyorlar, bazense sürpriz için ünlü isimler tarafından uyandırılabiliyorlar
Kaynak
Wallade.com
Kozmikanafor.com
